Tímarit Máls og menningar - 01.12.1972, Blaðsíða 138

Tímarit Máls og menningar
En þá er hann náir fótavist er hann að visu haltur mjög, því að hann var á
báðum fótum lestur, og eigi vex honum hár né tenn ellegar fíngur og tær er
af hefur leyst fyrir kali, né verður endurborin önnur æskufegurð“. „A nú
Þormóður þann einn á baugi að gánga með húsum og vinna sér til lífs-
uppeldis þau verk sem meir eru lagin mönnum til lánglífis en frægðar, en
það er að moka bóndum svínastíur eða halda geitfé til beitar“. Og í krank-
dæmi og hrörnan „verður skáldinu æ tíðara að leiða sér í hug afl það og ríki
er bjó með Knúti Sveinssyni“ og „kemur þar að skáldið leiðist til að mutra
í hug sér Ólafs konúngs drápu til lofs við Knút konúng Sveinsson . ..“
Gerði hann þá för sína til Danmerkur en var sem stafkarli vísað frá hallar-
dyrum Knúts ríka, þar sem Sighvatur skáld Þórðarson sat „búinn góðu pelli“
að veizlu inni, og stefndi hann aftur til Noregs á fund Ólafs digra og heyrði
á tal verkakarla og búandmanna á leið til Stiklastaða að leggja þar til orustu
og reka óaldaflokk konúngs af höndum sér. „Þormóður tekur á hnyðju
eins búanda, hlær að og segir: Hvað megu þér, armíngjar, er þykist gánga
með kolluprik í stálahríð konúngsmanna? Þessi búandi mælti: í styrjöld
munu þeir einir miður hafa er trúa stáli“. Loks kemur að þeirri miklu stund
er Þormóður stendur frammi fyrir Ólafi konungi Haraldssyni, stígur fram
og „mælir hátt og snjallt: Hér em eg kominn Þormóður skáld Bessason,
svarabróðir kappa þíns, Þorgeirs Hávarssonar, og beiðumst eg af yður
hljóðs, herra, að flytja yður kvæði“. „Sá mun ær, armínginn, er þar klifar,
segir konúngur; og rekur oss víst eigi minni til að hafa áður heyrt þetta nafn;
en þó má vera að nokkur íslenskur afglapi með því nafni hafi rekist í lið
vort endur, þá er vér lágum í víkíngu“. Síðar um nóttina fyrir Stiklastaða-
orustu sér Þormóður konung engjast í grasi og verður áheyrsla angist hans
er hann ávarpar haugbyggja, og þannig mjúklættur spyr hann eftir hinu
íslenzka skáldi. „Styttu nú stundir konúngi þínum, skáld, segir Ólafur Har-
aldsson, og flyt hér gerplu þína undir hörginum í nótt. Skáldið svarar og
nokkuð dræmt: Nú kem eg eigi leingur fyrir mig því kvæði, segir hann, og
stendur upp seinlega, og haltrar á brott við lurk sinn, og er horfinn bak
hörginum“.
Endurmat víkingaaldar
Tekið er fram áður að höfundur gerir sér far um að standa á traustum
sagnfræðilegum grunni með skáldskap sinn. Gerpla er rituð í ljósi nýrra
rannsókna á víkingatímunum og til þess að komast fyrir rætur þeirra er
viðhurðasagan látin skipa svo mikið rúm og sagan látin ná til svo margra
280