Tímarit Máls og menningar - 01.12.1974, Blaðsíða 93

Galdrar
Áhrif djöfulsins á mannkynið voru eyöileggjandi. Paurinn var höfuðóvin-
ur mannanna og reyndi á allan hátt að spilla þeim með skrautgirni, spásögn-
um, útisetum, stjörnuspáfræði, fjölkynngi og samkvæmt kenningum Klemens-
ar frá Alexandríu, með heimspeki. Kirkjufeðrum kom saman um það, að Sat-
an stjórnaði heiðingjum og öllum lítt trúuðum, og að hann ætti sök á styrj-
öldum milli kristinna þjóða.
í skírninni voru illir andar flæmdir burt, en sá skírði gat með syndum sín-
um veitt illum öndum tækifæri til þess að ná tangarhaldi á sér, enda voru
þeir stöðugt á sveimi til þess að spilla sálum mannanna. Trúarstyrkur og
bænir voru bezta vopnið gegn Satan. Tertúllian taldi, að ofsóknirnar á hend-
ur kristnum mönnum í Róm til forna, hefðu verið skipulagðar af Satan og
árum hans. Villutrú var öll talin stafa frá honum. Á dauðastundinni var
djöfullinn útsetinn með að reyna að ná í sálina, um leið og hún skrapp úr
líkamanum, og því var reynt að koma í veg fyrir það með ýmsum ráðum,
meðal annars með hinni síðustu smurningu.
Kristnin telur, að Kristur hafi brotið á bak aftur vald djöfulsins, þótt al-
gjörs sigurs á lionum væri ekki að vænta fyrst um sinn. Menn vissu af reynsl-
unni, að þótt svo væri komið, þá virtist Satan geta látið að sér kveða, og Ori-
genes telur það heppilegt til þess að þeir kristnu geti átt í stöðugri baráttu
við ill öfl, sigrazt á þeim og þannig öðlazt náðina.
Fornkirkjan taldi, að sigur Krists á djöflinum hefði sannazt með því, að
hann gat rekið illa anda úr mönnum. Það var talið einsýnt, hvernig fara
myndi, þegar tekizt hefði að kristna allar þjóðir, en meðan svo var ekki,
hlyti baráttan að geisa milli góðs og ills. Á dómsdegi myndi Satan og árar
lians dæmdir til eilífra vítiskvala.
Sú trú manna, að illir andar stæðu fyrir náttúruhamförum og slysum í
mannheimi, vottuðu mönnum tilveru þessara afla og höfuðpaursins. Því
lengra sem leið á miðaldir, því magnaðri varð hugmynd manna um Satan
og ára hans:
Hulinn í raiðju í hörðum ísnum gnæfði
harðstjórinn mikli í ríki böls og kveina;
- risanna nafn mér hálfu betur hæfði
en þeim að verða líkt við arma eina
andskota þess, - og stærð hans ægilega
af þeirri litlu líking mátt þú greina.
Ef hann, svo frægur fyrr, en alla vega
feiknlegur nú, reis drembinn gegn þeim hæsta,
er ljóst, að hann er upphaf tjóns og trega.
219