Gripla - 20.12.2006, Page 173

171ÞÝÐINGAR ÚR FORNENSKU
þýðingunni þann blæ, sem krafist er af ósviknu fornyrðislagi. Þetta er líka
fyrsta ástæðan fyrir því að orðrétt þýðing hefði orðið mjög erfið eða jafnvel
ómöguleg. Þetta kvæði er sem sagt sér á báti ásamt öðrum frá sama tíma.
Aftur á móti yrðu erfiðleikar af þessu tagi t.d. ekki umtalsverðir við þýðingu á
hinu frábæra fornenska kvæði um Andrés postula, eða önnur slík sann-epísk
fornaldarkvæði.9
Önnur ástæða og almennari, sem torveldar góða orðrétta þýðingu af forn-
ensku yfir á íslensku, er sú að Englendingar hinir fornu skiptu kvæðum sínum
ekki í vísur af ákveðinni lengd, eins og Norðmenn gerðu. Þess vegna líkjast
kvæði þeirra að formi, þeim kveðskap sem Íslendingar kalla ‘þulur’. Sjálfsagt
er þetta hið upprunalega og elsta form epískra kvæða, en vegna þess hve langt
er milli fastra málhvílda, getur það gefið kvæðunum frekar dauflegan blæ. Ég
sá mér þó ekki fært að víkja svo mikið frá frumtextanum, að skipta þýðing-
unni í vísur af jafnri lengd, sem hefði heldur ekki verið svo auðvelt efnisins
vegna. Ég hef því haldið mig við efnisskipun frumtextans, en þó reynt að gefa
hverjum kafla einkenni sjálfstæðrar vísu. Hliðstæður má sjá í mjög gömlum
fornnorskum kvæðum, þar sem vísur eru ekki ávallt jafn langar. Þetta á jafnt
við um mörg Eddukvæði sem og konungatöl Þjóðólfs [hvinverska] og Eyvind-
ar [skáldaspillis]. En reglufestan er þó alltaf meiri þar en í fornensku kvæð-
unum og einkum hefur síðasttöldu skáldunum tveim tekist að gefa hverri vísu
undraverða afmörkun og fasta byggingu, þó að efnið, sem þeir hafa að segja í
hverri, sé svo sáralítið. Það er eins og ósýnilegur stálþráður gangi gegnum
þessi kvæði, sem bindur vísuorðin saman í órjúfanlega keðju. En slíkt er ekki
auðvelt að leika eftir. Annars vil ég aðeins bæta því við, að um leið og hinn
fornenski siður, að yrkja samfellt án vísnaskiptingar, gefur framsetningunni
meiri sagnræna ró, leiðir hann jafnframt í ljós athyglisverðan eðlismun sem
verið hefur á Englendingum og Norðmönnum, þrátt fyrir náinn skyldleika
þjóðstofnanna. Þessi sami munur verður að teljast orsök þess að Norðmenn
einir, og e.t.v. einnig Svíar, hafa auk fornyrðislags notað hið hljómmikla drótt-
kvæðalag í kveðskap sínum. Aftur á móti virðast Englendingar hinir fornu
aldrei hafa notað eða jafnvel þekkt annan bragarhátt en fornyrðislag, og mér er
næst að halda að hið sama megi segja um Dani hina fornu.
Því verður ekki neitað að stíll Bjólfskviðu stendur nær háleitri ró grískra
söguljóða, en eddukvæðunum. Hann er ávallt skýr, tiginborinn og sann-epísk-
ur. En á hinn bóginn held ég að honum sé ekki gert rangt til þó að ég haldi því
9 Um Andreas, sjá t.d. Krapp (1969:3-51). SPÍ.