Skírnir - 01.04.2000, Qupperneq 109

SKÍRNIR
MUSTERITUNGUNNAR
103
kerfa.27 List leikhússins er hér sviðslist, rýmið sem einkennir leik-
húsið umfram aðrar listgreinar er hér í forgrunni, sem og mikil-
vægi þess að meta þessa þætti fyrir hverja sýningu upp á nýtt og
sníða kringum verkið, eftir því sem form og efni segja til um. Sam-
kvæmt þessu á Þjóðleikhúsið að efla glímuna við form leiklistar-
innar, þ.e. möguleika uppsetningarinnar og sviðsins. Vilhjálmur
leggur síðan áherslu á að Þjóðleikhúsið standi einmitt óvenjuvel
að vígi þegar veita á leikstjórum fjölbreytt tækifæri og viðfangs-
efni, og vísar hann þar til tæknilegs útbúnaðar leikhússins. En í
kjölfar þess minnir hann á, eins og hann hafði sagt nokkrum dög-
um fyrr í útvarpsviðtalinu, að tæknin geti vissulega aukið til muna
möguleika leikhússins, en ekki megi gleyma að hún sé aðeins yfir-
borð hlutanna: „Hinu má samt aldrei gleyma að leiksins list er
orðsins list og leikarans list fyrst og fremst."28 Reyndar er hér að
finna athyglisverða breytingu frá útvarpsviðtalinu. Vilhjálmur tal-
ar hér um að leiklistin sé list orðsins og leikarans, í stað hinnar ör-
lítið nákvæmari skilgreiningar frá því áður, þar sem hann talaði
um orðsins og látbragðsins list. Og Vilhjálmur þrengir skilgrein-
ingu sína á hlutverki Þjóðleikhússins enn frekar:
Það er því eitt höfuðhlutverk Þjóðleikhússins að efla bókmenntir og
tungu, túlka bókmenntir og flytja fagurt mál. ... Þjóðleikhúsið getur
ekki þrifist til lengdar og lifað heilbrigðu þjóðlegu lífi nema í nánum
tengslum við þjóðlegar bókmenntir og innlendan skáldskap. Skáld, leik-
stjórar og leikarar verða að vera nánir samverkamenn.29
Hinir leikrænu þættir leikhússins, þeir sem móta form sviðslistar-
innar, leiksýningin og hinar lifandi athafnir á sviðinu eru hér
horfnar úr forgrunni. Leikarinn er ekki eini kjarni leikhússins,
eins og skilja mátti úr fyrri tilvitnunum. Við hlið hans stendur
reyndar leikstjórinn, en umfram allt leikskáldið, sem hefur varp-
að nokkrum skugga á leikarann. Höfuðhlutverk Þjóðleikhússins
er hér að efla bókmenntirnar; þar með hlýtur leikskáldið að telj-
ast jafnmikilvægt ef ekki mikilvægara leikhúsinu en leikarinn.
27 Sjá t.d. Keir Elam 1980 og Erika Fischer-Lichte 1994.
28 Vilhjálmur Þ. Gíslason 1950b:5.
29 Sama.