Skagfirðingabók - 01.01.1967, Side 181

RITDÓMAR
þær jafnvel í Iewr sjálfir. Enda þótt alþýðumenn meðal erlendra þjóða létu
sér slíka firru í hug falla, er næsta ólíklegt, að útgefendur tækju við hand-
rimm þeirra, — teldu eflaust borna von, að svo fánýtar ritsmíðar seldust.
Ber þá ekki að líta á þessa sérstöku hneigð íslendinga til endurminninga-
skrifa og hina góðu lyst lesenda á framleiðslunni sem vott um lítt þroskaðan
bókmenntasmekk, eitt glöggt dæmi um þá „sveitamennsku" í fari okkar, sem
við þurfum að hrista af okkur til þess að eiga innangengt um dyr nútímalegr-
ar menningar? Svo munu sumir ætla, þó að ég sé annarrar skoðunar.
Áhugi íslendinga á manninum er einstakur. Hér er tíðasta umræðuefnið
fólk og aftur fólk. Öllu er haldið til haga. Menn grúska í ætmm, draga for-
feðurna fram í dagsljósið, kalla þá til lífsins aftur. Því, sem á fjörur rekur, er
tekið fegins hendi, frásögnum af liðnum mönnum, kjörum þeirra, lífsbarátm
og sérkennum þeirra. Svo annt er okkur um einstaklinginn, að enginn má glat-
ast, sé annars kosmr.
Enda þótt þessi mannfræðilega hneigð eigi sér vafalaust skiljanlegar orsak-
ir, stafi ef til vill af nauðsyn, sem ekki virðist jafn brýn og fyrr, held ég, að
æskilegt sé, að við leggjum rækt við þetta þjóðareinkenni. Að svo miklu leyti,
sem það felur í sér virðingu fyrir einstaklingnum og gildi hans, er það dýr-
mætt mótvægi við sívaxandi tilhneigingu nútímamannsins til að líta á ein-
staklinginn sem dropa í þjóðahafinu, þar sem hver er öðrum svo áþekkur. að
sérkennin em ekki frásagnarverð, - og ekki talið skipta svo miklu máli, þótt
höfuð fjúki af bolnum.
Þess er og rétt að minnast, að mannfræðihneigð íslendinga er einn af mik-
ilvægari tengiliðum fornrar menningar og nýrrar. Eflaust ber að þakka henni
að nokkru, að íslenzk menning er svo samfelld sem raun ber vitni. Hver veit
nema hér sé að finna þann bjarghring, sem vænlegast verður að fleyta sér á
í umróti og sviptingum nýrra lífshátta.
Um leið og við viðurkennum mikilvægi mannfræðilegrar hefðar, megum
við ekki gleyma því, að í þessum efnum, — rimn ævisagna, persónuskilningi
og túlkun mannlegra athafna, eigum við íslendingar fjölmargt ólært enn. Hér
em heillandi verkefni framundan, sem bíða dugmikilla manna og kvenna. En
þess má vissulega vænta, að hinn mikli áhugi og elja, sem víða verður vart,
muni með aukinni þekkingu geta Iyft þessum markverðu fræðum í þá hæð,
að bókmenntafræðingar megi vel við una. Þá gæti svo farið, að eftirbátarnir
færu fram úr hinum, sem hraðari byr þótmst sigla.
Fyrir jólin í fyrra kom út 1. bindi af endurminningum Sæmundar Dúa-
sonar, sem síðast var barnakennari á Siglufirði. Þar segir höfundur ævisögu
sína. Annað bindi kom svo úr prentsmiðjunni nú fyrir hátíðarnar. Þar grein-
ir frá fólki, sem höfundur hefur kynnzt eða haft sagnir af og vill síður að
verði með öllu gleymskunni að bráð. Þar er ennfremur skýrt frá atvinnuhátt-
um og vinnubrögðum, sem ekki eru lengur smnduð.
179