Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2014, Qupperneq 17

16
heldur aftur til ættlandsins heldur trúboðar sem boðuðu heimalningunum
kanadíska kristni í bland við heimsendisspár. Þeir hótuðu fólki öllu illu
af himnum ofan ef það hlýddi ekki lögmáli Guðs. Hann gat átt það til að
spúa eldi og brennisteini í bland við kattarhland yfir rangtrúaða. Þessi
boðskapur barst af Íslendingaslóðum í Kanada til íslenskra þorpa á tímum
kreppunnar miklu eftir 1930 og fram að heimsstyrjöldinni síðari árið 1940
þannig að hinn venjulegi íslenski meinleysissauður, sem átti það til að fara
í berserksham en vermdi venjulega dívaninn milli vertíða, hlaut að vakna
til meðvitundar um ástandið á himni og jörð og réttlæti Guðs en ranglæti
hans á köflum og gaf með þessari misvísun í hugarflugi letingjans lausan
tauminn. Trúboðarnir og ákafi þeirra urðu þess valdandi að fólki þótti for-
vitnilegt hvernig Íslendingar sem fóru allslausir af landinu gátu potað sér
áfram með handleiðslu Krists og barist þannig við náttúruöflin í kuldanum
í Kanada. Í því landi var allt til: þykk skóglendi með björnum og dádýrum,
fiskigengd ýmist undir íshellu vatnanna eða í torfum á yfirborðinu. Þetta
fór eftir hentugleika og geðþótta fiskjarins, og ekki mátti gleyma gróð-
ursælu sléttunni á sumrin og auðn hennar á veturna. Hið slæma við landið
var að í því risu engin fjöll. Hvernig gat fólk frá Íslandi lifað í landi án
fjalla? Það var eflaust enginn hægðarleikur en allt venst enda er maðurinn
lítið annað en vaninn. Úr því að slétturnar líktust hafi var auðvelt að gera
sér í hugarlund að landnemunum hafi fundist þeir koma af sjó frá eyju úti á
ballarhafi. Kornið hlaut að bylgjast svipað og sjávaröldurnar.
Þannig hugsanir freistuðu þeirra sem gátu um frjálst höfuð strokið og
unað sér á dívaninum við að sjá í huganum það sem var engin leið að sjá
með berum augum. og skólabörn léku sér við sléttuhaf sem vestur-íslensk
börn gengu eftir á sama hátt og Jesú sem gekk þurrfóta á vatninu. Slíku
urðu þau að trúa ættu þau ekki á hættu að trúboðarnir kæmu því til leiðar
sem vofði yfir villingum að vera flengdir til hlýðni á Alþingi. Einnig gátu
vantrúuð börn fallið á prófi í Biblíusögum og þurft að sitja eftir í bekk eða
fengið að fermast upp á faðirvorið og fara sér til betrunar í kaupavinnu
sem matvinningar eða á sjóinn upp á hálfan hlut.
Á vissan hátt tengdist Kanada andlegu lífi almennings. Trúboðarnir
réðu ríkjum og sögðu í sunnudagaskólunum börnum og fullorðnum frá
dýrðinni á himni og í Nýja Íslandi. Samt langaði fáa að feta í fótspor
landnema, rífa sig upp úr drullusokkahamnum og leggja land undir fót,
sigla með nautgripum í lestum skipa yfir ókunn höf til þess að blandast
þjóð með tungu sem enginn skildi. Kannski var almenningur of fátækur
GUðBERGUR BERGSSoN