Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2014, Blaðsíða 183

182
Mörgum rithöfundum hefur fundist þeir þurfa að halda sig með öllu fjarri
sínu eigin umhverfi því það að vera læstur inni í eigin umhverfi kann að
virðast takmarkandi og getur unnið gegn sköpunargáfunni. Í augum margra
rithöfunda er viðleitnin til að takmarka hugarflugsheim annarra alveg jafn
mikill glæpur og það er fyrir aðra að upplifa yfirtöku.
Bókin Minningar geisju eftir Arthur Golden28 er gott dæmi um verk
sem er skrifað á bak við „grímu“ annarrar menningar og kannar þannig
miklu stærra svið en ella. Golden, bandarískur hvítur karlmaður, skrifar frá
sjónarhorni japanskrar konu. Golden var spurður um yfirtöku í viðtali við
Knowledge Network og hvernig hann hafi dirfst að skrifa þessa bók. Hann
hélt því fram að gamla spakmælið „skrifaðu um það sem þú þekkir“ væri
slæmt ráð og takmarkandi að hans mati. Hins vegar, bætti hann við, ætti
maður afdráttarlaust að „þekkja það sem maður skrifar um“. Til er annað
dæmi úr samtímanum af svipuðum toga sem má segja að styðji afstöðu
Goldens. Kanadíska ljóðskáldið Robert Bringhurst segist hafa varið fimm-
tán árum ævi sinnar í að læra tungumál Haida-þjóðarinnar og skrifa upp
sögur úr munnlegri hefð hennar eins og þær voru fluttar fyrir Swanton
árin 1900 og 1901.29 Bringhurst færir rök fyrir því að ekki sé hægt að segja
rithöfundi fyrir verkum og að maður geti ekki ætlast til þess að hann vinni
verk sín í samstarfi með öðrum. „Rithöfundur verður að hugsa sjálfstætt“,
sagði Bringhurst við áhorfendur í British Columbia í ágúst 2000, aðspurð-
ur um þennan vanda.
Satt að segja færa sumir rithöfundar rök fyrir því að innst inni sé eng-
inn munur á fólki frá mismunandi menningarheimum. Til að finna hinn
sameiginlega þráð, það sem gerir okkur mannleg og sameinar okkur öll,
þarf ekkert annað en skýrleika og heiðarleika (og mikla vinnu). Til dæmis
28 Samkvæmt kynningarefni um þessa bók lauk Arthur Golden gráðum í japanskri
list og sögu við Harvard- og Columbia-háskóla, sem og MA-gráðu í ensku. Hann
er sagður hafa varið tíu árum í að rannsaka menningu geisja og stuðst mikið við
upplýsingar frá geisjunni Mineko Iwasaki.
29 Robert Bringhurst fæddist í Los Angeles árið 1946 og býr í Kanada. Hann lauk
BA-gráðu við Indiana University árið 1973 og MFA-gráðu við University of British
Columbia árið 1975. Hann hefur skrifað mikið um vesturstrandarlistamanninn Bill
Reid. Meðal bóka hans eru Deuteronomy, The Beauty of the Weapons, Pieces of Map,
Pieces of Music og The Calling. Sjá A Story as Sharp as a Knife: The Classical Haida
Mythtellers and Their World, Vancouver: Douglas & McIntyre, 2000. [John Reed
Swanton (1873–1958) var bandarískur mannfræðingur sem varð frægastur fyrir að
skrá og rannsaka tungumál og frásagnir indíána, einna mest Haida-þjóðarinnar
sem hann bjó með í u.þ.b. eitt ár, og það eru sögurnar sem Bringhurst þýddi og
túlkaði. – Innskot ritstjóra.]
KRistJAnA GunnARs