Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2014, Qupperneq 39

38
afleiðingar, svo sem á vistkerfi og sjúkdóma víða um heim,12 ásamt því sem
Evrópubúar dreifðu úr sér yfir aðrar heimsálfur. Áætlað hefur verið að um
55 milljónir Evrópubúa hafi flust búferlum til landa utan Evrópu á tíma-
bilinu 1820–1914,13 þar á meðal um tvær og hálf milljón Norðurlandabúa
sem fóru til Ameríku á tímabilinu 1850–1930.14 Helstu skýringar á búferla-
flutningum frá Evrópu á þessum tíma voru fátækt og skortur á landi, sam-
hliða þeirri trú að meiri möguleikar væru á betra lífi annars staðar. Auknar
tækniframfarir áttu einnig hlut að máli þar sem einfaldara var en áður að
ferðast til annarra heimsálfa.
Á Íslandi hófst umræða um möguleika til búferlaflutninga á svipuðum
tíma og annars staðar í Evrópu. Í íslenskum tímaritum var evrópskum
landnemum erlendis og afkomendum þeirra sýndur sérstakur áhugi.15
Tímaritaútgáfa stóð í miklum blóma á 19. öld og hefur vafalítið átt stóran
þátt í því að víkka sjóndeildarhring landsmanna. Flest tímarit fjölluðu þó
um íslensk málefni en tímarit eins og Skírnir og forveri þess, Íslensk sagna-
blöð, voru sérlega mikilvæg í að miðla erlendum fréttum.16 Einnig voru
lestrarfélög mikilvæg í að auka aðgengi almennings að blöðum og tímarit-
um, sem var einmitt markmið þeirra.17
Bók Þorsteins Þ. Þorsteinssonar Æfintýrið frá Íslandi til Brasilíu
(1937–38) er mikilvægt heimildasafn um upphaf ferða til Brasilíu. Í bók-
inni segir Þorsteinn að í kringum 1858–59 hafi á Norðurlandi, eink-
um í Þingeyjarsýslu, vaknað áhugi á búferlaflutningum til Grænlands.18
Þorsteinn greinir frá því að ofannefndur vetur hafi verið sá versti norðan-
lands á þeirri öld en telja má að það hafi síst dregið úr áhuga fólks á að fara.
12 David Arnold, The Problem of Nature. Environment, Culture and European Expansion,
oxford: Blackwell Publishers, 1996.
13 Radhika Mohanram, Imperial White. Race, Diaspora and the British Empire, Minnea-
polis: University of Minnesota Press, 2007, bls. xxi.
14 Ninna N. Sörensen og Karen F. olwig, Work and Migration and Livelihoods in
Globalizing World Transnationalism, New York: Routledge, 2002, bls. 16.
15 Kristín Loftsdóttir, „‚Pure Manliness‘. The Colonial Project and Africa’s Image
in 19th Century Iceland“, Identities: Global Studies in Culture and Power 16 (2009),
bls. 271–293.
16 Ingi Sigurðsson, Íslensk sagnfræði frá miðri 19. öld til miðrar 20. aldar, Reykjavík:
Sagnfræðistofnun Háskóla Íslands, 1986, bls. 22–34.
17 Ingibjörg Steinunn Sverrisdóttir, „Útbreiðsla bóklestrar-lystarinnar á Íslandi.
Lestrarfélög og bókasöfn um aldamótin 1800“, Vefnir, veftímarit um 18. aldar fræði,
2005, bls. 1–16.
18 Þorsteinn Þ. Þorsteinsson, Æfintýrið frá Íslandi til Brasilíu, bls. 67–68. Sjá einnig
Þorsteinn Þ. Þorsteinsson, Saga Íslendinga í Vesturheimi, 2. bindi, Winnipeg:
Þjóðræknisfélag Íslendinga í Vesturheimi, 1943, bls. 67.
EyRún EyþóRsdóttiR oG KRistín LoftsdóttiR