Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2014, Blaðsíða 31
30
þessu sinni; franskan væri honum ekki töm og svo væri það „í rauninni
ótækt fyrir nokkurn lifandi mann að standa í því stímabraki, þegar allt
er eins illa í garðinn búið eins og það er.“ Einar hafði þó fullan hug á að
svara erindi ræðismannsins en þegar leið á haustið sá hann sig um hönd.
Allt væri á ringulreið með Brasilíudrauminn og þrátt fyrir að aldrei hefði
verið líklegra en nú að draumurinn rættist væri allt eins víst að fáir yrðu
reiðubúnir til farar næsta vor. Með þessum orðum reyndi Einar að koma
bagganum yfir á Jakob Hálfdanarson, sem var síður en svo ánægður með
sendinguna.30
Angursefni Jakobs á Grímsstöðum
Eitt með öðru sem tók allan vind úr Jakobi Hálfdanarsyni á Grímsstöðum
var hin grímulausa ásókn hreppstjóra í Þingeyjarsýslu í ferðina, þó ekki
fyrir sína hönd heldur hinna fátækustu í sveitinni. Hugmyndina sóttu þeir
vafalítið til hins unga cand. juris, Skúla Magnússonar. Í eftirmála að Brjefi
frá Ameríku, er kom út 1871, vakti lögfræðingurinn athygli á þeim mögu-
leika að senda atvinnulausa fátæklinga til Ameríku og létta þannig á sveit-
arþyngslum. Þetta er tillaga þungavigtarmanns í Noregi, sem menn þar
í landi taka mark á, fullyrti Skúli. og hann hélt áfram að hamra járnið:
Englendingum hefði flogið hið sama í hug og meira að segja lagt fram frum-
varp þess efnis á þjóðþingi sínu sem var þó fellt. „Þingmenn hjeldu það væri
betra að deyja úr húngri á götunum í Lundúnaborg sem góður Englendingur
en að verða efnaður Ameríkumaður.“ Í kjölfarið hefðu einstaklingar, undir
forustu borgarmeistara Lundúna, tekið sig saman og stofnað félag til að
styrkja vesturferðir fátækra, „einkum í þeim tilgangi að minnka fátækraút-
svarið á Englandi, enda var þess full þörf þar eins og annarstaðar“.31
Þarna stóð það svart á hvítu: allir græddu. Fátækraframfærslan lækkaði,
Ameríka hreppti vinnuaflið sem álfuna skorti svo sárlega og síðast en ekki
30 Stuðst er við tvö bréf sem Einar skrifaði sumarið og haustið 1873: Lbs. 305, fol.
IV. b., Einar Ásmundsson til Magnúsar Eiríkssonar 31. ágúst; Þorsteinn Þ. Þor-
steinsson, Æfintýrið frá Íslandi til Brasilíu, bls. 282–285. Á þessum síðum birtir
Þorsteinn orðrétt bréf er Einar skrifar Jakobi Hálfdanarsyni 11. nóvember 1873.
31 Brjef frá Ameríku, Skúli Magnússon íslenskaði, útgaf og skrifaði eftirmála, Reykja-
vík: Einar Þórðarson, 1871, bls. 49–50. Við samningu eftirmálans hefur Skúli
líklega stuðst að miklu leyti við greinar í Norsk Folkeblad. Bæklingurinn dreifðist
vafalaust um Þingeyjarsýslu enda fáanlegur fyrir 24 skildinga hjá Þórði Guðjohn-
sen, verslunarstjóra örum og Wulff á Húsavík, samanber auglýsingu í Þjóðólfi 28.
mars 1871, bls. 88.
JÓN HJALTASoN