Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2014, Qupperneq 70

69
Fræðileg vandamál í sambandi við sendibréf felast því ekki aðeins í eðli
heimildanna eða hugtökum á borð við sjálfsmyndir, heldur einnig í áreið-
anleika þess sem skrifar. Það er aldrei öruggt að algildur sannleikur finnist
í sendibréfum Sigurðar – eða sendibréfum almennt – enda er það að finna
slíkan sannleik hvorki markmið greinarinnar né endilega krafa sagnfræð-
innar sem fræðigreinar.39
Eflaust voru ýmsar ástæður fyrir því að Sigurður gerði meira úr stöðu
sinni en efni stóðu til. Sú nærtækasta er að hann þurfti að sýna fram á að
ákvörðunin um að flytja til Vesturheims hafi verið rétt. Fræðimenn sem
rannsakað hafa sendibréf innflytjenda í Norður-Ameríku hafa m.a. bent
á að skrif til gamla heimalandsins hafi ekki snúist um að búa til einhvers
konar frásögn af reynslu sinni, heldur var þeim ætlað að halda uppi nánu
sambandi við fólk. Sagnfræðingurinn David A. Gerber heldur því fram
að persónuleg sjálfsmynd fólks reiði sig á þá vissu að einstaklingurinn sé
sama persónan og hann hefur ávallt verið en sú vissa verði til í varanlegum
tengslum við okkar nánustu. Við fólksflutninga milli tveggja staða rofnar
þetta samband. Að skrifa sendibréf til ættingja og vina kom í stað þessa
nána sambands milli einstaklinganna.40
Bréfasafn Þuríðar hefur að geyma mikinn fjölda bréfa frá Sigurði
eins og áður kom fram og má hafa það til marks um hversu miklum tíma
hann varði í að halda bréflegu sambandi við ættingja sína á Íslandi. Móðir
Sigurðar var augljóslega sá aðili á Íslandi sem hann átti í nánustu sambandi
við, þó að Guðrún systir hans – og jafnvel fleiri í fjölskyldunni – hafi einn-
ig lesið sum bréfanna. Sendibréf Sigurðar Johnsen um upplifun sína af
Nýja heiminum og hugmyndir sínar um hann eru því fyrst og fremst til
marks um það samband sem hann átti við móður sína. Hann var kannski
ekki að reyna að sannfæra hana um að hann væri enn sami einstaklingurinn
og farið hafði frá Íslandi, heldur að hann væri breyttur maður og vegnaði
betur en áður. Spurningin er þó hvort bréfin hafi átt að hafa aðra þýðingu
en að réttlæta brottflutninginn og hvort merking skrifanna taki breyting-
um um leið og aðstæður Sigurðar breyttust.
39 Róbert H. Haraldsson skrifaði áhugaverða grein um sannleika og sagnfræði,
„Efasemdir um gildi sannleikans fyrir sagnfræðina – og nokkrar tilraunir til að eyða
þeim“, Ritið 8:1 (2008), bls. 129–147.
40 David A. Gerber, „Acts of Deceiving and Withholding in Immigrant Letters.
Personal Identity and Self-Presentation in Personal Correspondence“, Journal of
Social History 39:2 (2005), bls. 315–330, hér bls. 318.
„RIFFILLINN ER HINN BESTI VINUR HERMANNSINS“