Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2014, Blaðsíða 110

109
og seinast um klettinn, sem hún stóð á. Alt varð dekkra. Það fór að
rökkva varð dimt alt í kringum vesalings björkina. Hún hafði stað-
ið með ræturnar berar á klettinum. Hún hafði gleymt rótunum
sínum.18
Það komu aðeins þrjú tölublöð út af Börnunum en eldsálin Steingrímur
Thorlaksson var alls ekki af baki dottinn því að næsta barnablað, Framtíðin,
byrjaði að koma út árið 1908 undir hans ritstjórn.
Framtíðin
Fyrsta tölublað Framtíðarinnar hefst á ritstjórnargreininni „Nýja blað-
ið hneigir sig“. Blaðið er persónugert sem ung stúlka, feimin, rjóð og
undirleit, sem vill koma vel fyrir og verða elskuð af lesendum. Tónninn
er daðurslegur, á trúlega að vera spaugsamur og er það ef hinn innbyggði
lesandi er fullorðinn en síður ef hann er barn. Þegar fullorðnir skrifa fyrir
börn þurfa þeir að gefa gaum að því hvort þeir eru í raun að ávarpa börnin
sjálf.
Nánast allt barnaefni er skrifað af fullorðnum fyrir og um börn og
sérkenni barnabóka er þessi tvöfaldaða frásagnarstaða. Sögumaðurinn,
sá sem talar, ávarpar heim barnsins sem er ekki (lengur) hans. Talað er
um þrenns konar frásagnaraðferðir barnabóka en í þeirri fyrstu ávarpar
sögumaður aðeins einn lesanda/áheyranda og það er barnið. Sögumaður
setur sig í þess barnslegu spor. önnur frásagnaraðferðin er kölluð tvöfalt
ávarp og þar heldur sögumaður sig nálægt sögupersónum sínum og les-
endum í þroska og málflutningi en á bak við barnið er fullorðinn lesandi
eða móttakandi sem öðru hverju er ávarpaður yfir höfuð barnsins. Þriðja
aðferðin er tvíþætt ávarp þar sem sögumaður talar bæði til hins barnslega
og fullorðna lesanda, á tveimur bylgjulengdum ef svo mætti að orði kom-
ast, því að frásögnin er nógu flókin og marglaga til að aldurshóparnir geti
skilið mismikið í hvert sinn sem lesið er.19 Upphafsgrein barnablaðsins
Framtíðarinnar er kennslubókardæmi um tvöfalt ávarp sem var algengt
í eldri barnabókum með uppeldis- og fræðslumarkmið. Framtíðin unga
gengur inn á gólfið:
18 Börnin 1:3 (1906), bls. 30.
19 Barbara Wall, The Narrator’s Voice: The Dilemma of Children’s Fiction, London:
Macmillan, 1991, bls. 35–36.
„VIð HÉRNA Í VESTRINU“