Tímarit Máls og menningar - 01.02.2009, Blaðsíða 29

F r á F l u g u m ý r i t i l f j á r m á l a k r e p p u
TMM 2009 · 1 29
lega grunni sem hann þykist hafa skynjað undir verkum Ólafs Gunnars-
sonar undanfarin ár.
Það er vart hægt að hugsa sér ólíkari sögur en dimmar rósir og nýj-
ustu skáldsögu Guðmundar Andra Thorssonar, Segðu mömmu að mér
líði vel. Munurinn á sögunum tveimur, og það sem tengir þær saman hér
endurspeglast í tónlistinni sem hljómar undir í Segðu mömmu að mér
líði vel. Klassísk íslensk dægurtónlist leikur þar lykilhlutverk, flutt af
hljómsveit sem faðir aðalpersónunnar starfaði í á árum áður og færði
foreldra hans saman. Lögin sem þeir flytja eru flest uppdiktuð en það
skiptir ekki öllu, við þekkjum hefðina og textinn í bókinni er taktviss,
stíll bókarinnar er þannig að hann fer að hljóma í höfði manns undir
lestrinum, stundum eins og taktur, stundum nálgast hann laglínu. Þetta
er stutt saga, atburðirnir eru ekki hádramatískir og þeir eru ekki í for-
grunni. Þetta er saga af hversdagslífi fólks sem seint kemst í blöðin eða
vekur athygli annarra. Það er meira að segja ekki laust við að lesandan-
um sé strítt með því að gefa í skyn að stórslys eða glæpur vofi yfir, en það
reynist blekking ein, enda reynist ekki þurfa mannshvarf eða morð til
að segja sögur af fólki.
Að vísu endar sagan á dauða, en það dauðsfall er langt frá því að vera
harmrænt, það er eðlilegur hluti lífsins, kemur eins og dapurlegur loka-
tónn inn í söguna án þess að rjúfa fíngerðan vef hversdagsins. Þessi saga
af miðaldra arkitekt, föður hans og kærustu snýst enda ekki um að lýsa
stóratburðum og mér finnst það lýsa furðulegum misskilningi á skáld-
skap Guðmundar Andra að heimta af honum lengri bækur og meiri
hasar. Hann er ekki að segja sögu – hvorki í Náðarkrafti né í þessari nýju
skáldsögu – hann er að búa til fólk. Persónurnar í verkum Guðmundar
Andra eru ekki lengur fulltrúar eins eða neins, þeir bera ekki kynslóð
sína, kyn, eða þjóðerni á bakinu, þær bara eru og sem slíkar geta þær
verið ótrúlega líkar fólki af holdi og blóði. Hversdagslegum athöfnum í
lífi þeirra er gert hátt undir höfði vegna þess að þær hafa gildi í sjálfum
sér, eru hversdagur sem lifað er af alúð og alvöru. Það er ógæfa manna
eins og föður aðalsöguhetjunnar að geta þetta ekki, túramaðurinn sem
er gamalkunnugt þema í verkum og greinum Guðmundar Andra er
holdgervingur þess manns sem getur ekki gefið lífi sínu merkingu á
þennan hátt, getur ekki fundið fyrir lífinu nema með því að ráðast gegn
sjálfum sér og sínum nánustu.
TMM_1_2009.indd 29 2/11/09 11:27:26 AM