Tímarit Máls og menningar - 01.02.2009, Blaðsíða 30

J ó n Yn g v i J ó h a n n s s o n
30 TMM 2009 · 1
Þríleikir og glæpasögur
Hér verður eins og áður er komið fram lítið fjallað um glæpasögur. Af
þeim glæpasögum ársins sem ég hef lesið þykir mér Land tækifæranna
eftir Ævar Örn Jósepsson bera hæst. Ekki einungis er það vel fléttuð og
spennandi glæpasaga heldur hefur Ævari tekist alveg ævintýralega vel
að flétta kreppuna inn í söguna. Ævar hefur löngum verið ótrúlega
næmur á hræringar í samfélaginu og sú saga sem hann segir af útrás-
arvíkingum og fjárglæframönnum er enn ein sönnun þess. Og það er
erfitt að neita sér um ofurlitla Þórðargleði yfir óförum nýríkra og sið-
lausra sögupersónanna í þessari bók.
En því er ég að nefna glæpasögur hér að tvær skáldsögur síðasta árs
að minnsta kosti vinna með glæpasagnaformið á skapandi hátt. Aðal-
söguhetja Vetrarsólar eftir Auði Jónsdóttur, Sunna, starfar á bókaforlagi
sem gefur út mest selda glæpasagnahöfund landsins. Í tilefni af heim-
komu hans er skipulagt námskeið fyrir fólk sem vill læra að skrifa
glæpasögur og Sunna er fengin til að sjá um það. Verkefnið tekur hún að
sér þótt hún sé treg, en það líður ekki á löngu áður en líf hennar sjálfrar
fer að líkjast reyfara. Sunna hefur, rétt eins og Rán í samnefndri sögu
Álfrúnar Gunnlaugsdóttur, dvalið við nám í Barcelona og gömul vin-
kona hennar frá þeim árum hverfur sporlaust í sögubyrjun. Leit Sunnu
að henni flækir hana inn í heim alþjóðlegrar glæpastarfsemi. Þessi hlið
sögunnar nær um veröld víða, teygir sig aftur í fortíðina og allt suður til
Afríku. En sem mótvægi við hinn stóra heim er einkaheimur Sunnu.
Sambýlismaður hennar er veðurtepptur söguna á enda vestur á Ísafirði
og Sunna þarf að gæta sonar hans af fyrra hjónabandi. Vetrarsól er að
sögn Auðar sjálfrar lokaþáttur í þríleik sem hófst með Fólkinu í kjallar­
anum og hélt áfram í Tryggðarpanti. Allar bækurnar þrjár fjalla um
konur sem af einhverjum ástæðum taka að sér börn sem þær eiga ekki.
Ef við tökum Auði á orðinu með þríleikinn varpar Vetrarsól nýju ljósi á
fyrri bækurnar tvær.
Í Vetrarsól er þetta samband konu og barns ennþá miðlægara en í
fyrri bókunum og það er líka flóknara. Barnið er ekki bara það sjálft
heldur er það líka tákn fyrir fjarveru sambýlismannsins og nærvera þess
birtir smám saman brestina í lífi Sunnu.
Algleymi Hermanns Stefánssonar er þriðja bókin í þríleik, líkt og
Vetrarsól. Í þessu síðasta bindi ráðast örlög þeirra Guðjóns Ólafssonar
og eiginkonu hans Helenu fögru sem lesendur þekkja úr fyrri bókum
Hermanns, Níu þjófalyklum og Stefnuljósum.
Algleymi er um margt flóknari og metnaðarfyllri en fyrri bækur
TMM_1_2009.indd 30 2/11/09 11:27:26 AM