Tímarit Máls og menningar - 01.02.2009, Blaðsíða 6

6 TMM 2009 · 1
Halldór Guðmundsson
Helgi Hálfdanarson
„Ég er að blaða í bók“ nefndist fyrsta bókmenntagrein Helga Hálfdanar-
sonar og birtist í Tímariti Máls og menningar árið 1955. Þar fjallaði Helgi
af hrifningu og næmi um kvæði Snorra Hjartarsonar og sagði undir
lokin: „[engum] getur dulist að þar er hámenntaður listamaður að verki,
rammíslenskur heimsborgari.“ En einmitt þannig átti Helgi eftir að birt-
ast þjóðinni næstu hálfa öldina í þýðingum sínum, sem hámenntaður
listamaður og rammíslenskur heimsborgari.
Heimsborgari að því leyti að hann þýddi ljóð frá öllum heimshornum,
stundum beint, stundum eftir krókaleiðum. Í bókum hans má finna
enska höfunda og þýska, norræna sem franska en einnig ljóð frá Japan
og Kína. Í merkustu grein sem skrifuð hefur verið um ljóðaþýðingar
Helga, „Hnattferð með Helga“ eftir Kristján Árnason (endurbirt í safn-
inu Hið fagra er satt, 2004), segir: „Einhver kynni því að vilja líkja Helga
við hunangsflugu sem flögrar frá blómi til blóms, en nær væri þó að
virða og meta þann áhuga og það kapp sem að baki býr slíku starfi, því
hér er einmitt á ferðinni það sem við getum kallað húmanisma í besta
skilningi og gengur í berhögg við þá forpokun fagmennsku og sérhæf-
ingar sem á okkar öld þykir svo vænleg til framdráttar á öllum svið-
um.“
Rammíslenskur að því leyti að einatt lagði Helgi sitt íslenska brageyra
við erlendan kveðskap. Þannig neitaði hann sér sjaldan um stuðlasetn-
ingu þótt hann þýddi úr kveðskaparhefð þar sem hún var löngu aflögð.
Að íslenska ljóð fól líka í sér að fella það að íslenskri hefð, sem er annað
og meira en endarím. Helgi var afar vel að sér um bragfræði og skrifaði
til dæmis merka grein um þýðingar og bragfræði („Erlendur bragur á
íslensku ljóði“, TMM 1993); bragfræðin lá líka til grundvallar kenning-
um hans um frumgerð Völuspár sem hann setti fyrst fram í Maddöm­
unni með kýrhausinn (1964). Rækt Helga við brag og kveðandi var fáguð
og fjarri allri þvingun. Í fyrrnefndri grein um Snorra Hjartarson harm-
TMM_1_2009.indd 6 2/11/09 11:27:24 AM