Tímarit Máls og menningar - 01.02.2009, Blaðsíða 64

L i s a H o p k i n s
64 TMM 2009 · 1
Hallgrímur Helgason: 101 Reykjavík. Mál og menning. Reykjavík 1996.
Hansen, William F., ritstj. og þýð.: Saxo Grammaticus and the Life of Hamlet. University of
nebraska Press. Lincoln 1983.
Leigh, danny. ‘Fantasy Iceland’. The Guardian, 25. maí 2001.
Malm, Mats. ‘The nordic demand for Medieval Icelandic manuscripts’. Í The Manuscripts of
Iceland. Ritstj. Gísli Sigurðsson and Vésteinn Ólason. Stofnun Árna Magnússonar. Reykjavík
2004. 101–107.
Shakespeare, William. Hamlet. Ritstj. Harold Jenkins. Methuen. London 1982.
Snorri Sturluson: Heimskringla. Bergljót S. Kristjánsdóttir o.fl. ritstj. Mál og menning. Reykjavík
1991.
Torfi Tulinius. ‘Is Snorri godi an Icelandic Hamlet: On dead Fathers and Problematic Chiefta-
inship in Eyrbyggja saga’. Fyrirlestur, 13th International Saga Conference, durham, 2006. Á
netinu: http://www.dur.ac.uk/medieval.www/sagaconf/torfi.htm
Tilvísanir
1 Skáldið sem hér um ræðir er Snæbjörn sem kenndar eru tvær vísur í Skáldskaparmálum Snorra
Eddu en er ekki kunnur að öðru leyti. Í hinni fyrri (nr. 133) kemur fyrir kenningin liðmeldr eða
líðmeldr Amlóða og er það í eina skiptið sem minnst er á Amlóða í fornum norrænum kveðskap.
Karlkynsorðið meldr er skylt sögninni að mala og merkir ,mölun‘ eða ,mjöl‘. Fyrri hluti sam-
setningarinnar er í handritunum lið en rímar við hlíð- í dróttkvæðu vísuorði og hafa því margir
gert ráð fyrir löngu sérhljóði, líð. Fyrstur fræðimanna að skýra kenninguna er ritstjóri Eddu,
Snorri Sturluson, sem segir að lokinni vísunni: „Hér er kallað hafið Amlóða kvern.“ Málið er þó
ekki þar með leyst og greinir síðari fræðimenn á um túlkun enda veit enginn nú, og sennilega
ekki Snorri heldur, af hverju hafið má kalla kvörn Amlóða. – Kenningin er tvöföld. Snorri kann
að hafa hana alla undir, og þá má grípa til þess að lið merkir ‚skip‘ (er að vísu ekki annarstaðar
með í-i) og túlka liðmeldr sem meldr­lið, eða ,mjöl-skip‘, þ.e. kvörn. Með þessari skýringu er ekki
gert ráð fyrir að sandur komi við sögu. Snorri kynni einnig að eiga við helming kenningarinnar,
og væri þá hugsanlegt að hafið sé liðr Amlóða þar sem liðr merkir kvörn (orðið mun koma fyrir í
orkneysku um rák í efri myllusteini) og þá gæti meldr hafsins, það sem hafið hefur malað, verið
sandur. Sumir fræðimenn láta svo kvarnarskýringu Snorra lönd og leið og taka þannig saman að
líð sé ‚öl‘ og ,öl Amlóða‘ af einhverjum ástæðum hafið, en mjöl þess svo sandur. Enn aðrar skýr-
ingar eru til á vísunni, og gera sumar alls ekki ráð fyrir þessari kenningu heldur skipa Amlóða
til sætis í annarri setningu en liðmeldrinum. – Það er því ofsagt hjá Hansen að Snæbjörn kalli
sandinn ,mjöl Amlóða‘ þótt sandur komi við sögu í nokkrum tilhlaupum til skýringar á sigl-
ingavísu hans í Snorra-Eddu. Þýðandi þakkar Merði Árnasyni íslenskufræðingi fyrir aðstoð við
að afla þessa fróðleiks. (Athugasemd þýðanda.)
2 Þessi vísun er miklu augljósari í ensku þýðingunni: „… I can feel the heat from the water, which
is obviously reaching me after a day’s journey from the centre of the earth to warm me“ (Hall-
grímur Helgason: 101 Reykjavik. Faber & Faber. London 2002, bls. 178). En saga Jules Verne
heitir í enskri þýðingu Journey to the Centre of the Earth. (Athugasemd þýðanda.)
TMM_1_2009.indd 64 2/11/09 11:27:28 AM