Tímarit Máls og menningar - 01.02.2009, Blaðsíða 103
TMM 2009 · 1 103
Silja Aðalsteinsdóttir
Þorpssögur á leiksviðum
Sumarljós í Þjóðleikhúsi og Steinar
í djúpinu í Hafnarfirði
Skáldsagan Sumarljós og svo kemur nóttin eftir Jón Kalman Stefánsson
safnar að sér fallegum lýsingarorðum. Frásagnarháttur hennar er
óvæntur, hún er fjarskalega vel skrifuð og skemmtileg. Fyrst og fremst
er hún þó falleg saga um reglulega vænt fólk, að minnsta kosti inn við
beinið. Ljúf er held ég orðið sem nær best yfir hana í heild. Þó gerast í
henni grimmilegir atburðir, þar er meðal annars sagt frá sjaldgæfum
geðröskunum, þungbærri sorg, alvarlegum svikum sem stafa af ónógri
stjórn á sterkustu hvötum okkar og mannskæðum slysum.
Sagan kom út haustið 2005 og fékk Íslensku bókmenntaverðlaunin
fyrir það ár. Aðdáendur Jóns Kalmans voru búnir að bíða lengi eftir
þeirri viðurkenningu; Snarkið í stjörnunum var frábær bók (2003) og
Ýmislegt um risafurur og tímann sömuleiðis (2001), og síðan Sumarljósið
kom út hefur hann bætt við þeirri ótrúlegu sögu Himnaríki og helvíti
(2007).
Aðal Jóns Kalmans er sögumannsröddin, svo hlý og kærleiksfull án
þess að vera væmin, þar kemur til orðheppnin, góðlátleg fyndnin og
gegndarlausar ýkjurnar. dæmi þessa má finna á hverri blaðsíðu í Sumar-
ljósinu. Þar hefur almannarómur þorpsins orðið, „við“ segjum þessa
sögu og lýsum bæði mönnum og atburðum í fortíð og nútíð. Mannlýs-
ingarnar eru margar nákvæmar og lifandi. Ég opna bókina af handahófi
þar sem sagt er frá Sigríði í Kaupfélaginu: „18 ára var hún kosin ungfrú
Vesturland, hávaxin, grönn, með sítt ljóst hár, hún sveiflaði því og fjöll-
in breyttu um lögun […] Ár hafa liðið frá því að hún gerði okkur agn-
dofa með sínum átján árum, þegar hún sáldraði brosinu í kringum sig
eins og gulldufti, en hárið hennar er samt enn jafn djöfullega ljóst, lík-
aminn spengilegur, hann minnir á antílópu, og stundum er eins og það
sé dulin eða óljós spenna í honum sem bíði þess að fá útrás.“ (Bls.
59–60)
TMM_1_2009.indd 103 2/11/09 11:27:31 AM