Tímarit Máls og menningar - 01.02.2009, Blaðsíða 139

d ó m a r u m b æ k u r
TMM 2009 · 1 139
náttúruskynjun og hugmyndaheim. Á nokkrum stöðum hefja hugmyndir sig
upp af síðunum og glitra fyrir augum manns. En allt í þjónustu verksins.
Segja má að á öld númer tuttugu og eitt standi mannkyn frammi fyrir þeirri
áskorun að að líma saman sundraðan heim. nú höfum við aftur áhuga á því
sem tengir, frumunni, genunum. Margar grunsemdir Jónasar hafa reynst rétt-
ar. Er ekki verið að hvísla utan úr geimi á geislavirkri tungu, úr úrtíma? Genin
komin á skrið, flækjast á milli manna, dýra, plantna og hluta. Sundurgrein-
ingin hefur kostað fórnir. Það sem við höfum rifið í sundur, okkur til skilnings
er nauðsynlegt að setja aftur saman í sína eiginlegu heild, við höfum aðgang að
innviðunum eftir sem áður. nú er kominn tími til að tengja eftir blint tækni-
hyggjuskeið sem hefur skilið eftir sig sviðna jörð. Höfundur minnir okkur
nútímamenn á eigin rökkurbýsnir. Maðurinn er skorinn úr sínu samhengi,
heiminum er deilt niður í mig, okkur og það. Þessi skipting tekur til alls veru-
leikans sem er samofinn og má ekki sundur slíta. Rökkurbýsnir grúfa enn yfir.
Atvinnu- og fjármálalífið þarf ekki að huga að siðferði og náttúru, læknirinn
hamast á skrokknum en gleymir sál- og félagsveru, borgarskipulag tekur mið
af bíl en ekki manni og menningu hans. Svona mætti lengi lengi telja. Sjón er
baráttumaður hins samtengda; ímyndunarafls og samhjálpar sem hefur
gleymst í efnishyggjunni.
Rökkurbýsnir er glæsilegt skáldverk sem á við okkur erindi.
Haukur Ingvarsson
Smáprósa raðir
Óskar Árni Óskarsson: Skuggamyndir úr ferðalagi, Bjartur, 2008
Óskar Árni Óskarsson hefur frá upphafi ferils síns skrifað raðir smáprósa sem
bregða upp svipmyndum úr lífi sögumanns þeirra eða samferðamanna hans.
Til dæmis mætti nefna sjö prósa röðina „Bergstaðastrætið – úr glötuðu hand-
riti bernskunnar“ úr fyrstu bókinni Handklæði í gluggakistunni frá 1986 og níu
prósa röðina „Skuggi af snúrustaur: Frásagnir og brot“ úr Veginum til Hólma­
víkur frá 1997. Í fyrrnefndu röðinni eru prósarnir merktir ártölum frá 1957 til
1963 og mynda brotakennda þroskasögu. Lesendur fylgja sögumanni úr
vernduðu skjóli bernskuheimilisins til stundar í bílskúr betrektum með mynd-
um af hálfberu kvenfólki þar sem „áralangri einangrun“ lýkur kvöld eitt þegar:
„… Rúnar [fær] úr’onum yfir bunka af gömlum bílablöðum.“1 Í síðarnefndu
röðinni bera allir prósarnir sérstök heiti, þeir eru ekki í tímaröð en tengjast
allir með einum eða öðrum hætti því hvernig menn leitast við að varðveita
‚horfin augnablik‘, t.d. á ljósmyndum, í sögum, með þurrkuðum blómum eða
TMM_1_2009.indd 139 2/11/09 11:27:33 AM