Rauðka : úrval úr Speglinum - 01.06.1944, Side 12

Landráð.
Landráð — öðru nafni ríkisráð eða þjóðráð —
eru ævgamalt fyrirbrigði í þessari mannkynssögu
okkar, sem ekki gerir annað en endurtaka sig.
Flestir muna úr fornaldarsögunni eftir Efíaltesi,
sem faldi sig í klettaskoru einni í Laugaskarði með
persneskan Morse-kóda 1 vasanum og sendi Pers-
um ljósmerki, svo að þeir gátu komið að baki
landsmönnum Efíaltesar og brytjuðu þá loks nið-
ur í spað, en Efíaltes sjálfur var gerður útlægur
úr Grikklandi, og þótt hann hlyti allskonar verð-
laun hjá Persum, dugði það ekki baun, því að
heimþráin rak hann að lokum aftur til Grikklands,
riks (Laxness hefur í sinni ágætu grein í Alþýðu-
blaðinu gleymt að minna menn á, að þetta er kjör-
dæmi Magnúsar Guðmundssonar) og eru það tveir
bræður í Gönguskörðum, sem aðallega hafa verið
milligöngumenn milli þessa og annars heims, svo
að þeir verða sennilega ekkert hissa, þó að yfir-
völdin sýni þeim í tvo heimana.
Það er sosum engin furða, þó að bæði læknum
og mönnum með fullri skynsemi sé heldur lítið um
svona trafík og vilji koma henni fyrir kattarnef.
En þá er að hugsa út hina réttu meðferð á delín-
kventunum. Sumir vilja auðvitað setja þá undir
lás og slá, en það finnst oss varla geta komið til
greina, þar sem þeir eru svo rafmagnaðir, að
straumur hleypur í allt, sem þeir koma nærri.
Munu og betrunarhús vor heldur ekki vera svo ný-
tízkulega útbúin, að þar séu til rafmagnseinangr-
aðir klefar og yrði þetta þá til þess, að straumur
hlypi í aðra fanga og jafnvel gerði kortslúttningu
í sumum þeirra, því að það hefur komið í Ijós, að
sumir sjúklingar hafa alls ekki þolað hinn sér-
staka frekvens bræðranna, og voru þeir fyrst an-
gefnir af manni, sem hafði orðið fyrir straum-
truflun frá þeim. Nei, fangelsi duga svo sannar-
lega ekki. Kemur þá til kasta SPEGILSINS, eins
og endranær, þegar allir aðrir eru ráðþrota. Og
ráðið er ósköp blátt áfram: Ekkert annað en taka
delínkventana og virkja þá. Hefir 1. þm. SPEG-
ILSINS reiknað út, að það rafmagn myndi ekki
kosta nema 4,897 aura kílówattstundin, og hversu
margir kaupstaðir landsins myndu ekki gleypa
við slíkri aflstöð?
(XI. 2.)
hvar hann var fljótt drepinn, við lítinn orðstír.
Yfirleitt má segja, að illa hafi að lokum farið
fyrir landráðamönnum allra alda. Gissur Þor-
valdsson, sem gaf skít í orð og eiða, verður for-
dæmdur um aldir alda, Ras Gugsa, sem úníform-
ið fékk hjá ítölum, verður drepinn við fyrsta tæki-
færi, og svona mætti lengi telja.
Einn þáttur í íslenzkri landráðastarfsemi hefur
nýlega verið mjög uppi á teningnum hér, sem sé
njósnir íslenzkra manna fyrir enska togara. Lítur
svo út sem sökudólgarnir hafi bókstaflega talað
símað Bretanum alla ævisögu ömmu gömlu, jafn-
óðum og hún gerðist, svo að það gefur ekki eftir
fréttaburðinum, þegar konunglegar persónur
verða veikar, og menn eru spenntir að vita, hvort
hlutaðeigandi hjarir af. Hefur þetta orðið til þess,
að Bretar, sem annars ekki fá bröndu úr sjó, hafa
mokað upp fiskinum, Islendingum til hins mesta
ógagns. Svo svívirðilegt sem þetta athæfi er, má
ekki gleyma því, að óvandaðri er eftirleikurinn.
Mennirnir með kódana hafa vafalaust munað
eldri dæmi þess, að Bretum hefur verið léttur
fiskiróðurinn á kostnað Islendinga, svo sem þeg-
ar Tervani var gefin upp sektin hérna á árunum,
og fleiri dæmi mætti nefna. Ef vér munum rétt,
þá draujaði þessi sekt sig um 30 þúsund krónur,
sem ríkissjóður hefði þá fengið, og væri nú með
iðjusemi, reglusemi og sparsemi búin að ávaxta
sig upp í ein 40 þúsund. Ætli Eysteini aumingjan-
um þætti ekki munur að hafa þá fúlgu nú, til að
sletta í hvoftinn á einhverjum rukkara Hambrós?
Það er dálítið vafasamt að vera að skamma Ey-
stein, þegar svona hefur verið í pottinn búið fyrir
hann, því að auðvitað hefur verið farið líkt að í
fleiri tilfellum.
Miklar horfur eru á því, að Grímsey sé innan
skamms að losna úr ábúð, og verði hennar núver-
andi innbyggjendur fluttir til lands. Væri þá ekki
gott ráð að flytja þangað alla þá, sem bezt hafa
gengið fram í því að ofurselja oss Bretanum, fyrr
og síðar, svo sem Tervani-uppgjafarann, Morse-
mennina, Kúlu-Andersen o. f 1. o. f 1. ? En gæta þess
samt að brenna fyrir þeim alla kóda áður. Auð-
vitað yrði líka fyrst að útlima Grímsey úr íslenzka
ríkinu, því að þessir besefar eru bezt komnir fyrir
utan lög og rétt — eða að minnsta kosti finnst
þeim það væntanlega sjálfum.
Hermann SP.
&