Rauðka : úrval úr Speglinum - 01.06.1944, Síða 133

Lán í óláni (XIII. 15.)
Það er alltaf leiðinlegt að verða seinn fyrir með
góðar hugmyndir, en samt getum vér ekki stillt
■oss um að láta ríkisstjórn vorri — rétt einusinni —
í té eina slíka, sem ekki er vonlaust að geti borgað
sig enn, þótt nokkru verði hún dýrari en ef hún
hefði komið nógu snemma.
— Nú, ertu með plan? spyr ég í hrifningu.
— Bravó fyrir því!
— Já, það er einn smáskattur, sem ennþá er
ólagður á, en honum er annars ekkert að vanbún-
aði annað en það, að ég er ekki búinn að finna á
hann nafn, sem gangi í fólkið.
— Á ég ekki að reyna að hjálpa þér, bróðir Ey-
steinn? spyr ég. Fyrst skulum við nú sjá, hvað
fyrir er: Vörutollur, verðtollur, viðskiptagjald og
12% tollauki. Heitir það ekki eitthvað á þessa
leið?
— Jú, það er sjálfsagt. Ég skal játa, að ég er
hættur að muna þessi nöfn.
— Þá skulum við sjá. Ekki þýðir að kalla þetta
dýrtíðaruppbót, því við erum búnir að nota hana.
— Já, ætli það sé ekki lítið eftir af henni hjá
f lestum ?
— En ef við kölluðum næsta tollauka hallæris-
uppbót?
— Ja, mikið helvíti ertu orðhagur. Þetta hefði
mér aldrei dottið í hug, þegar þú varst að gata í
móðurmálinu á Samvinnuskólanum og ég að hjálpa
þér. Svo sannarlega köllum við hann hallærisupp-
bót. Ekki nóg með það, að við stórþénum á þessu,
heldur halda græningjarnir að ég sé að gefa þeim
eitthvað, úr því þetta heitir uppbót.
— Það er nú líka kúnstin, þegar maður er að
snuða náungann, að láta hann halda að hann sé
að snuða mann. Þetta ættirðu að hafa í huga fram-
vegis, bróðir Eysteinn, og þá mun þér vel vegna.
— Ég skil bara ekki í, hvernig svona einfalt
atriði úr stafrófi viðskiptafræðinnar hefur getað
farið framhjá mér í skólanum.
-— Það er ósköp einfalt. Það var til meðferðar
daginn, sem þér var illt í maganum, og eins og
þú veizt, var ekki vani að endurtaka hlutina fyrir
gáfnaljónin þar uppfrá.
— Nei, satt er það, en nú verð ég að fara að
skrifa bráðabirgðalögin, svo þú verður að fara.
„Heiskunnar laun eru vanþakklæti“, tauta ég
við sjálfan mig á leiðinni út.
Á sýningunni í Nefjork, sem Bandaríkjamenn
eru svo lítillátir að kenna við alheiminn, í stað
þess að kenna hana við sjálfa sig, mun hið full-
valda ríki ísland eiga sína sérstöku deild, ef allt
fer með felldu, og mun aðalnúmerið þar verða
kvikmynd af atvinnuvegum landsmanna, að svo
miklu leyti sem hægt er að taka kvikmynd af dauð-
um hlutum og illa gerðum. Nú er það á vitorði
voru, að í þessari kvikmynd er algerlega, enn sem
komið er, gengið á snið við einn helzta atvinnu-
veg vorn á viðreisnaröldinni, sem sé slátt í útlönd-
um, sem annars hefur haldið í oss þessu auma lífi
í mörg undanfarin ár. Úr þessu verður að bæta,
til þess að útlendingar fái ekki rammskakka hug-
mynd um atvinnulíf vort. En jafnvel þó við vild-
um nú segja skítt með það, þó útlendingarnir
yrðu ginntir sem þursar, þá er annað í þessu máli,
sem gerir framkvæmdir óumflýjanlegar.
Það má hafa verið dýrðleg sjón fyrir hvern
þann, sem einhverntíma hefur komið með kross-
tryggðan smávíxil til Magnúsar og fengið hann í
hausinn með viðeigandi meðaumkunarbrosi, að sjá
sama Magnús ásamt húsbónda hans, Jóni í Sam-
bandinu, læðast á milli fjármálajöfra úttlandsins
gerandi engan mun á því, hvort sá, sem leitað var
til, var Júði eða kristinn maður, því að undir
svona kringumstæðum er ekki hægt að taka trúar-
brögð manna og lit svo nauið. Og allsstaðar var
sama sagan: enginn vildi líta við víxli Eysteins,
sem að lokum var orðinn svo útklikkaður á þessari
krossferð, að það eitt hefði átt að vera næg ástæða
til að vilja ekki sjá hann eða nýta. Það er þessi
krossganga, sem vér viljum taka á nokkur hundr-
uð metra af stam- og stunumynd og nota til þess
valútuna, sem afgangs hefur verið, þegar þeir fé-
lagar stigu frá borði sem lúxus-farþegar (stow-
aways) á hinu góða skipi Milwaukee. Þessa mynd,
ásamt samskonar stubb af Pétri, ef hans för verð-
ur sú sama, viljum vér að verði felld inn í atvinnu-
vegamyndina á heimssýningunni, því án þessa
kafla verður myndin hvort sem er eins og saltlaus
hafragrautur, en með kaflanum mun hún trekkja
svo hraustlega, að vér munum þéna þessar 12
milljónir, sem Jón og Magnús fengu ekki, í að-
gangseyri. Sem sannindamerki má það tilfærast,
að sambærilegar filmstjörnur eins og Mickey
Mouse eru orðnar margfaldir miljón&mæringar í
dollurum, og ef Mickey Mouse gerir lukku, hvaða
ástæða er þá til að efast um, að þeir kumpánar
geri það líka?
RAUÐKA — 17
129