Úrval - 01.02.1946, Blaðsíða 43

HAGFRÆÐIKENNINGAR DR. ALVINS HANSEN
41
við sé tekin jafnaðarmanna-
stjórn þar í landi.
Hansen er þeirrar skoðunnar,
að kreppan árið 1929 hafi valdið
jafndjúptækum hagfræðilegum
breytingum og iðnbylting
nítjándu aldarinnar.. Hagkerfi
okkar, segir hann, er ekki leng-
ur sjálfvirkt. Ef við höldum
fast við jafnheimskulegar skoð-
anir, munu ægiiegri krepp-
ur en nokkru sinni fyrr skella
á okkur aftur og aftur og enda
að lokum með hruni auðvalds-
skipulagsins (kapitalismans) í
þeirri mynd, sem við þekkjum
það nú.
En hann lítur samt björtum
augum á framtíðina. Hann er
sannfærður um, að við getum
haft hemil á viðskiptasveiflum,
og viðhaldið arðbærri fram-
leiðslustarfsemi, og öðlast þann-
ig — í fyrsta skipti síðan iðn-
byltingin varð — raunverulegt
„frelsi frá skorti og ótta.“
Það fyrsta, sem við verðum
að gera okkur ljóst, er að
Bandaríkin eru nú orðin „hag-
fræðilega fullþroska.“ Fram til
þessa hefir viðskiptaleg út-
þensla landsins byggzt á nýju
landnámi, nýjmn auðlindum,
nýjum iðnaði, jámbrautum og
framleiðslugreinum. Framleiðsla
þess hefir breytzt úr frumstæðri
landbúnaðarframleiðslu í tækni-
þroskaða iðnframleiðslu. Þjóðin
hefir því ekki lengur ráð á því
að láta einkaframtakið leika
algerlega lausum hala.
Við getum viðhaldið vel-
gengninni, segir hann. Við vit-
um, hvert eru grundvallarskil-
yrði hennar. Hún vex í beinu
hlutfalli við það fjármagn sem
lagt er í nýjan iðnað, útþenslu
gamalla iðngreina, byggingu
húsa, vega, jámbrauta og annað
því um líkt.
Velgengnin brást 1929. Hvers
vegna? Einmitt vegna þess að
fjámiagnið dró sig í hlé. Á ár-
unum 1929—1932 féll fram-
leiðslufjármagnið úr 17000
milljónum dollara í 2000 milljón-
ir. Það hafðj óhjákvæmilega í
för með sér að vörukaup neyt-
enda minnkuðu um 30000 millj-
ónir dollara og verðgildi fram-
leiðslunnar féll úr 83000
milljónum í 40000 milljónir
dollara, og í kjölfarið fór svo
fátækt, atvinnuleysi, eymd og
skortur. Á svona tímum kippa
þeir, sem peninga eiga, að sér
hendinni, þeir missa kjarkinn og
draga sig í hlé. En það verður
til þess að auka enn á vandræð-