Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.10.1923, Page 100

146
Tímarit íslenskra samvinnufélaga.
' í framleiðslu og skiftingu eignanna. Ef neytendurnir geta
fengið í sinn hlut allan tekjuafganginn, svo að höfuðstóll-
inn fái ekki lengur neitt af gróðanum, þá er komið nýtt
skipulag á skiftingu eignanna.
Samvinnan stefnir að skoðun þessara manna, að því,
að koma á nýju skipulagi, sem á að geta tekið við af sam-
kepnisfyrirkomulaginu.
þessi litli hópur samvinnumanna væntir af samstarf-
inu siðlegra framfara. þeir vonast eftir, að samvinnan komi
á veldi sannleika og réttvísi á verslunarsviðinu, með því
að bæla niður gróðafýknina, sem er meginhreyfiaflið í f jár-
málalífi nútíðarinnar, en setja í stað þess löngunina að
bæta úr nauðsynlegum þörfum mannanna. þeir vona enn-
fremur, að geta útilokað skrumið, blekkingarnar og vöi*u-
svikin. þeir vona að geta komið á s a n n v i r ð i n u. Ef
tákna ætti stefnu samvinnunnar, þá væri það hægt með
þessu eina orði.
þá koma hagfræðingarnir og segja, að þetta takmark
geti aldrei náðst. það sé í mótsögn við lögmál vísindanna.
Engin félög eða maður geti ráðið nokkm um verðlagið.
Framboð og eftirspurn og ekkert annað ráði því.
Og samt er það þetta takmark, sem stefnt er að, bæði
í verslun og iðnaði, að fá fast verð, reyna að útiloka trufl-
andi bylgjur samkepninnar. þetta reyna hringarnir. þetta
reyna framleiðendur, með því að banna smásölunum að
selja undir einhverju ákveðnu verði. þetta
í'yrirkomulag er alþekt í Bandaríkjunum. í öðrum lönd-
um er það þektast á bókamarkaðinum.
En þetta fasta verðlag á ekkert skylt við sannvirði
kaupfélaganna. Ef hið ofannefnda fasta verðlag sigraði í
heiminum, t. d. vegna sívaxandi valds hringanna, þá væru
neytendurnir algerlega ofurseldir kröfum framleiðenda.
Gagnstætt þessari þróun stefna kaupfélögin að því að ná
sannvirði, eins og neytendur telja það rétt vera.
Síðar verður sagt frá því, hversu kaupfélögin, með víð-
tæku samstarfi, ætla að koma á þvílíkum stórvirkjum. Hér
skal sagt undir eins, að samvinnustefnan krefst, að ein-