Tímarit íslenzkra samvinnufélaga - 01.10.1923, Blaðsíða 114

Augnste Comte
Á Frakklandi sunnanverðu er bærinn Montpellier. Ibú-
ar eru lítið eitt færri en á íslandi. par fæddist 1798 Au-
guste Comte, einn hinn merkilegasti heimspekingur, sem
uppi hefir verið. Hann hefir rutt braut nýrri heimsskoð-
un, raunspekinni, og er talinn höfundur vísindalegrar fé-
lagsfræði.
Faðir Comtes var skattheimtumaður, ekki efnaður.
Bæði hjónin voru mjög fylgjandi kaþólskum sið, og kon-
ungsstjórn. Um bæði þessi mál varð sundurþykkja milli
sonarins og foreldranna.
Comte var snemma settur til menta í ættborg sinni.
Hann var námfús og reglusamur. Mjög fús að hlýða þeim
boðum, sem hann taldi bygð á rétti og sannindum, en þver
og ósveigj anlegur, ef honum fanst beitt gerræði og rang-
indum. Drengurinn óx upp samtíða veldi Napóleons mikla,
þegar Frakkland bar um stund ægishjálm yfir öllum öðrum
löndum. Stjórnarbyltingin og heimsveldi keisarans höfðu
mikil áhrif á lífsstefnu hins unga manns. Sextán ára gam-
all kom Comte til Parísar og gekk í þá vísindadeild,
sem nefnd var f jöllistaskóli. J?ar var kenslan að mörgu leyti
nýstárleg. Fj öllistaskólinn var stofnsettur á byltingarár-
unum. Hinir nýju valdhafar vildu styðjast við nýja þekk-
ingu, þ. e. náttúruvísindin. Fjöllistaskólinn varð megin-
stöð náttúruvísindalegrar kenslu í landinu, ekki síst að því
leyti, sem þekking á lögum náttúrunnar getur hjálpað
mönnunum til að gera náttúruöflin sér undirgefin. Skóli
þessi hefir haft geysimikil áhrif í Frakklandi. Lærisveinar
þaðan hafa staðið fyrir mörgum hinum mestu mannvirkj-