Andvari - 01.01.1976, Page 26

24
FINNBOGI GUÐMUNDSSON
ANDVARI
brögð fara á ýmsa leið. En um eitt skeið, á einu augnabliki, rennur glímu-
skjálftinn af þessum ólíku öflurn, þau kornast í samræmi og beinast bæði að
sarna marki. A þeirri sólskinsstund sarndi Snorri Sturluson rit sín. En þegar
um hans daga sér þess vott, að samræmið muni ekki haldast lengi, og brátt
gerist fullkominn skilnaður listar og vísinda. Sagnaritunin þornar og skorpn-
ar og verður að skrælþurri annálagerð. En ímyndunaraflið verður ólmt og
óviðráðanlegt, og gerist svo stórstígt og brokkgengt, að það verður að leita
út fyrir mannheima til þess að finna sér hæfilegan skeiðvöll. Þá voru forn-
aldarsögurnar færðar í letur.“
Hið helzta, sem Árni finnur að verki Sigurðar, er það, að hann hafi
gerzt of tryggur að trúa því, sem Sturla Þórðarson segir frá Snorra frænda
sínum í Islendinaasögu sinni. Sturla sé þar ekki eins óvilhallur og löngum
hafi verið talið. Er sýnt, að Arni hefur þá þegar verið farinn að hyggja að
efni, er hann reit mörgum árum síðar um merka ritgerð: Snorri Sturluson og
íslendingasaga, en hann birti hana í tveimur áföngum, fyrri hlutann í Eim-
reiðinni 1941 og ritgerðina alla í ritgerðasafni sínu: Á víð og dreif, 1947.
I lok ritfregnarinnar víkur hann að stíl Sigurðar, segir, að hann sé ,,til-
þrifamikill, mjúkur og ísmeygilegur. En of víða finnst það á í þessari bók,
að hann hugsar oft á öðrum málum en íslenzku." Var Sigurði þar nokkur
vorkunn, því að hann samdi hana á naumum tíma að lokinni nær tólf ára
samfelldri dvöl erlendis og hafði ritað áður fjölmargt um þetta efni á er-
lendum málum.
Þótt Sigurður hygðist, sem fyrr segir, við kornuna að Háskóla íslands
fyrsta kastið einkum snúa sér að íslenzkum bókmenntum síðari alda, héldu
hin fornu verk áfrarn að freista hans, og 1923 gaf hann út sem fylgirit Ár-
bókar Eláskólans bók um Völuspá „handa íslenzkri alþýðu“, eins og hann
orðar það í formála, og kveðst vilja láta dæma hana eftir þeirn tilgangi. Hann
hafi vegna þeirra lesenda hvergi slakað til um vísindalega nákvæmni, þar
sem honum þótti nokkuru máli skipta, en reynt að gera bókina eins ljósa og
læsilega og efnið leyfði.
Þótt Sigurður ynni mjög að útgáfunni 1920 í Kaupmannahöfn og þó
einkurn í Leipzig 1921, þar sem hann kannaði allt hið helzta, er um Völu-
spá hafði verið ritað erlendis, er ljóst, að rannsóknir hans á kvæðinu stóðu
á enn eldra merg. Og þær stundir hafa komið yfir hann, að honum hefur