Andvari - 01.01.1976, Qupperneq 151

ANDVARI
FRÁ SÖLVA HELGASYNI
149
Andrés lýkur frásögn sinni svo.
„Sölvi — —• forðaðist fæðingarhrepp
sinn eins og heitan eldinn. Loks kom þar,
að hann gat ekki flakkað lengur sökum
elli og gigtveiki. Var hann þá fluttur
hreppaflutningi heim á sína sveit. Skyldu
bændur þar halda hann einn mánuðinn
hver, og þótti þeim það þungur skattur,
enda sparði hann þá eigi illindi og óþægð.
En þeir þurftu ekki lengi við það að búa,
því að Sölvi dó skömmu seinna. Hið eina,
sem hann lét eftir sig, voru málverkin,
en þau tvístruðust víðsvegar og glötuðust.
Hann mælti svo fyrir, að hann skyldi
verða grafinn upp á Staðaröxl, en það er
fjall við Skagafjörð vestanverðan. Álitu
hreppsbúar, að hann gerði þetta til að
auka þeim fyrirhöfn, og urðu því ekki við
þessum síðustu tilmælum Sölva.“
Það ætla ég ofsagt, að Sölvi hafi forð-
azt fæðingarhrepp sinn, þó að hann hafi
ckki alltaf kosið að eiga þar langa við-
dvöl. Þykist ég hafa séð þess merki, að
hann hafi komið þar, áður en hann var
fluttur þangað sveitarflutningi. Það mun
rétt vera, að Sölvi varð ekki Slétthlíð-
ingum lengi til þyngsla. Að sögn séra
Helga Konráðssonar lá hann sjúkur í
Garði í Hegranesi síðasta sumarið, sem
hann lifði, en var fluttur um haustið út
í Sléttuhlíð. Eftir þessu hefur hann dáið
veturinn 1895—1896.
Kirkjubækur þegja um dánardag hans
og útför (20. 10. 1895), en telja má víst,
að hann hvíli við Fellskirkju, þar sem
hann var skírður og fermdur og þaðan
sem hann hóf sína miklu gönguferð um
ísland. Flestum voru gallar hans ljósir, en
hinir færri, sem eins og Hallfríður á
Svaðastöðum, „ósjaldan eygðu annan
Sölva bak við grobbarann, mann, sem
harmaði mislukkað líf, en brast þrek til
að skipta um stefnu.“ Hann lifði að vissu
leyti í tveimur heimum. Listamannseðli
hans hefur vafalítið gefið honum að lifa
fegurð landsins og greina hana. Til þess
bendir vísa ein í safni hans:
Blönduhlíðar blessuð fjöll
brosa við sjónum mínum.
Langholtið er liðið tröll,
liggur á hlaunum sínum.
Áður sagði, að hjátrúarfullt fólk í út-
sveitum hefði álitið vondar vættir orsök
til lánleysis þessa manns. Það er kannski
ekki fjarri sanni, að hér sé rétt til getið,
að tvær illvættir, Fáfræði og Fátækt, hafi
krækt klóm sínum í saklaust óvitabarn,
sem lá bundið ósjálfbjarga við rúmmar-
ann í baðstofunni á Keldum í Sléttuhlíð,
og búið Sölva Helgasyni örlög, sem hann
fékk aldrei hrundið.