Eimreiðin - 01.01.1933, Blaðsíða 92

'72
LAUNAKJÖR OG LÍFSBARÁTTA
EIMREIÐIN
gera verkalýðinn sjálfstæðan, sé að fá hann sjálfan til að
bjarga sér. Kjarkurinn virðist vera að bila. Fólkið hefur horft
úr sér augun á háa kaupið og atvinnubætur, þó að hvorugt leysi
úr vandræðum. Hátt kaup hverfur fyrir háu verðlagi á nauð-
synjum, og atvinnubótavinna hefur svipuð áhrif og sálusorgun
þess prests, er »þérarc þann mann, sem leitar til hans í neyð
sinni. Djúpið vex á milli þiggjanda og veitanda, því þeir
brauðlausu og beygðu hafa eigi fengið bót á böli sínu —
þeim hefur ekki verið rétt bróðurhönd.
Mikið er um það talað nú að bjarga bændum. Verkamenn
draga fram lífið á fé bæja og ríkis, með svonefndum atvinnu-
bótum — og svo er talað um að létta skuldir bænda. Enn
er ekki ljóst, hvernig það má verða eða hverjir eigi að gera
það. Vera má, að einhver tilraun verði gerð, sem bætir úr
bráðri þörf. En útkoman verður sama: stundarfró. — Hið
bezta, sem löggjafarvaldið getur gert fyrir bændastéftina og
um leið varanlegast, er, að verðfesta löndin, jarðirnar, og
leggja þá til grundvallar gildandi fasteignamat á hverjum tíma.
Rót og orsök skuldanna hjá flestum bændum er: ofhátt jarð-
arverð. Þær skuldir eru að því leyti afsakanlegar, að þeir
menn, sem vilja mynda heimili í sveit, verða lang-oftast að
kaupa jarðir langt-of háu verði, eða þá að hverfa frá hugsjón
sinni. Eðlilegast er, að gildandi fasteignamat sé látið ráða, að
viðbættu verði þeirra umbóta, er gerðar hafa verið síðan það
fór fram, metnar af fasteignamatsnefnd viðkomandi sýslu. Að
vísu er sjálfsagt að láta lög um þetta efni gilda um allar fast-
eignir í landinu, lönd og hús, bæði til sjós og sveita. Ég tel
það sveitunum lífsspursmál. Það þarf og að fylgja, að sveitar-
félögin eigi kauprétt á hverri jörð innan sinna takmarka, hve-
nær sem hún fer úr sjálfsábúð, en væri um leið skylt að selja
hana ábúanda, þegar hann óskaði þess og gæti borgað. Leiga
ætti að vera lögbundin: innlánsvextir í bönkum eða í hæsta
lagi mitt á milli inn- og útlánsvaxta. Það má gera ráð fyrir,
að ýmsum kaupsýslumönnum þyki svona löguð tillaga skerð-
ing á frelsi, og einnig einhverjum af þeim bændum, sem vilja
selja jarðir sínar. En eru ekki öll lög það? Er ekki skylda
þjóðfélagsins að sporna við því, að mennirnir leggi hlekki
hverjir á aðra og svifti þá frelsi ef til vill æfilangt, eins og oft