Eimreiðin - 01.01.1933, Side 111

EIMREIÐIN
„SKÁLDSKAPUR OQ ÁSTIR
91
ei** °9 annað í framkomu mannanna, og gætu sveigt mann-
legt eðli. Þetta hneykslar S. E. svo fádæmum sætir. Satt að
se9]a rak það mig í rogastans, að það skyldi hneyksla þann
Wann, sem flutti ræðuna um máttuga menn á Akureyri 1927,
Par sem sveiging mannlegs eðlis er það eina ráð, sem hann
ketnur þá auga á, sem geti orkað því að skapa máttuga menn.
tg hélt engum hugsandi manni blandaðist hugur um, að sú
ereyting, sem orðin er á manninum, frá því hann hóf sig upp
PJ villimenskunni. er til orðin fyrir sveigingu mannlegs eðlis.
nvort skáldin hafi þar nokkru áorkað, má ef til vill deila um,
en þó hygg ég, að þatt hafi þar átt eigi minstan hlut að, með
ahrifavaldi listarinnar, enda hafa verið færð rök að því, að
pað sem gerði greinarmun manna og dýra væri það, að menn-
lrnir kynnu að meta gildi listanna (sbr. dr. Guðm. Finnboga-
s°n: Hugur og heimur).
. Til þess að gera sér grein fyrir hvað í raun og veru er átt
Vlu rneð sveigingu mannlegs eðlis, leyfi ég mér að tilfæra
öaemi: I ræðu, sem Sigurður Guðmundsson, skólameistari á
Akureyri, flutti á aldarafmæli Björnstj. Björnsons, segir hann
111 • a- um Björnson: »An efa hefur t. d. maður, sem var jafn-
Pukillar náttúru og hann, búið yfir miklum ástríðum. En hon-
u,m tókst það, sem fáum hepnast, að stýra náttúruöflunum í
?'?In brjósti. Hann var hinn mesti hófsemdarmaður í nautnum.
pott aldrei færi hann í bindindi og þótt hann hefði mætur á
Soðum vínum, er mælt að hann hafi aldrei sézt kendur«
UJagur XV, 49). Þetta er sveiging og tamning mannlegs eðlis,
setn orkaði því að skapa máttugan mann.
pegar S. E. gerir kröfu til æskunnar um sjálfstamningu,
®.®m miöi til mannlegs þroska, þá verður hann að taka tillit
11 beirra skilyrða, sem fyrir hendi eru, og sem leiðandi maður
e9gur hann sitt fram til þess, að æskumanninum sé mögulegt
ae uppfylla þá kröfu. Lítum á umhverfið. Þar eru alstaðar
snorur, sem kveðja til drottinssvikanna. Alstaðar er auðvirði-
e9um eiturnautnum hampað framan í æskuna, og svo bætist
Vlp myndamótun skáldanna af því »lægsta og dýrslegasta« í
njannlífinu. Þetta vill S. E. að æskan hafi sér til aðstoðar.
essar bækur eru lesnar og keyptar með sama ákafa og sígar-
f*1Ur og sælgæti. Þess vegna eru þær skrifaðar »fyrir mat«.
.Vaðan kemur sá matur? Hann kemur frá drottinssvikunum
»hinn mikla tilgang*, frá viðspyrnuskorti mannlegs eðlis.
9 svo koma lærðu, leiðandi mennirnir með sín hjálparráð.
Vrir nokkru var læknisfræðilegu erindi um kynferðismál út-
t?rPað til skólanna í landinu. — Skólarnir höfðu allir útvarp,
ataeklingarnir ekki. — Síðan er erindi þetta gefið út undir
Pafninu »Frjálsar ástir*. Nafnið er tákn um tilganginn. Það er