Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Page 28

18
VÖLUSPA
frara. Að vísu sniður Boer umgerðina af kvæðinu og segir:
»Pví fer svo fjarri, að kvæðið sé spá völu, að það er alls
engin spá« (Kritik, 354). En þetta er ekki einungis þvert
ofan i handrit og heimildir, heldur jafnvel texta Boers sjálfs.
Hann tekur m. a. i »frumtexta« sinn visuna: Sé ek upp koma
(59. v.). Hún er ótviræð spá, og eru þess nokkur dæmi, að
um slika hluti sé talað i 1. persónu, nema umgerð fylgi?
Höfundur Völuspár hefur kosið að leggja spá sína i munn
völu, fremur en goðum eða jötnum, sem eru málsaðiljar i
þeim atburðum, sem frá er sagt. Það er ekki venjuleg völva,
eins og senn mun gerð grein fyrir, og þó er ekki fyrir að
synja, að skáldið hafi þekt vel einhverja völu eða völur, og
hvernig þær spáðu.
Kvæðið hefst formálalaust á orðum völunnar. Likt byrja
Vfþrm. á orðum óðins við Frigg, en þar kemur frásagnar-
vísa skömmu siðar (5. v.). Hávamál eru frá upphafi til enda
eintal óðins, án inngangs. Nafn slíkra kvæða var nægileg
skýring þess, hver talaði, enda hafa að jafnaði einhverjar
skýringar verið látnar fylgja þeim, þegar þau voru höfð yfir
fyrir þá, sem þektu þau ekki áður. Af því tæi er sagan,
sem stendur framan við Grímnismál o. s. frv.
Völvan ávarpar goð og menn i stil dróttkvæðanna: kveður
sér hljóðs og skýrir frá yrkisefni sinu. Má minna til saman-
burðar á upphaf Haraldskvæðis eftir Porbjörn hornklofa:
Hlýði hringberendr
meðan frá Haraldi
segik odda iþróttir . . .
og upphaf Háleygjatals eftir Eyvind skáldaspilli:
Viljak hljóð
at Háars liði . . .
meðan hans ætt . . .
til goða teljura.
Smbr. Höfuðlausn Egils 2. v., Berudrápu Egils, Hrynhendu
Arnórs o. s. frv. Ekkert Eddukvæði byrjar þessu líkt, nema
Völuspá, enda er það ekki hið eina, sem er likt með henni
og dróttkvæðum.
Auk þess sem völvan kveður sér hljóðs af áheyrendum
sinum, snýr hún sér að Óðni sérstaklega: það er að vilja
hans, sem hún kveður. Á sama hátt talar hún bæði við
óðin og áheyrendur sina (vituð ér . . .) i 28. v. Petta
hefur þótt óeðlilegt (smbr. Arkiv IV, 30), en þarna styður