Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Page 48

38
VÖLUSPÁ
af meta, eins og gjöf af gefa (Kock i Arkiv XXX, 378). Smbr.
mjötuðr í 46. v. hér á eftir. Askurinn heldur heiminum
saman. Svo vítt sem limar hans og rætur greinast nær ver-
öldin, og lengra ekki. Þannig setur hann heiminum mörk
— i rúmi. Hitt þykir mér lengra seilzt að halda (smbr. Ar-
kiv XXX, 140), að hér sé átt við örlagatré, sem ákveði
aldur heimsins.
3. vísa.
þar er Ymir bygði. Svo stendur hæði i K og H, og svo
rita lika allir útgefendur, nema Guðbrandur Vigfússon
(C. p. b. II, 621). En með þvi móti neyðast þeir til þess að
skilja þar er um tímann (her bliver þar omtrent temporalt,
Lex '1 poet.2), og láta bygði vera einangrað (bygði hvar?
hvern stað?) — eða þá setja kommu á eftir alda, og ein-
angra alveg fyrsta visuorðið. En við hvorugt er vel unandi.
En nú stendur í handritum Sn-E: þat er ekki var. Þessi
texti staðfestist af öðrum kvæðum, sem einmilt virðast hafa
líkt eftir þessari vísu Völuspár:
Ár var alda göröiz at deyja (Guðr.kv. I, 1).
þat er arar gullu (H Hund I, 1). Ár var þats Sigurör
Ár var þat er Guðrún sótti Gjúka (Sigkv. sk. 1).
Þetta er algerlega ljóst. Ár er tíma-atviksorð, sem tekur
með sér eignarfall: ár alda eins og snemma dags, síðla
nœtur. Er = sem eða að. Þá má taka upp: þat var ár alda,
er ekki (o: ekkert) var, þ. e. a. s.: í upphafi var tómið. Það
sem á eftir fer i vísunni, er ekki annað en nánari lýsing
ástandsins áður en sköpun hófst.
Það er þegar af þessum ástæðum réllmætt að álíta texta
Sn-E í þessu atriði upprunalegri en K og H. Auk þess
bendir næsta vísa til þess, að Ýmir hafi alls ekki verið
nefndur i Völuspá. Skáldið vildi ekki selja hann i samband
við sköpun jarðar, en það var helzta hlutverk hans i goða-
fræðinni. Frásögn Snorra um þetta efni i Gylfaginningu er
tekin eftir Vafþrúðnismálum, en nærri má geta, að ekki
hefði hann farið að sleppa Ymi úr Völuspárvisunni, ef hann
hefði kunnað hana eins og hún stendur í K og H. Aftur á
móti var það eðlilegt, að Ýmis væri saknað úr Völuspá
eftir að menn fóru að hera saman goðakvæðin, ef til vill
einkum eftir að Gylfaginning var saman sett. Vísuorðið í K