Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Page 54

44
. VÖLUSPÁ
eftir upprunalegum visum, þótt hún sé það ekki sjálf) fer
óbein spurning á eftir gœttusk, og er það eðlilegra (svo er
og i Prymskv. 14 og Baldrs dr. 1). Pað er þvi líklegt, að
hér vanti eitthvað inn í.
niðjum. Venjulega skýrt = niðum, af: nið, niðar, þverr-
andi tungl. En í því orði er ekkert j i stofninum. Pvi tel ég
réltara að skýra: nótt og afkomendum hennar (svo BMÓ,
Falk, Sólarljóð 36). Eins og Dagur er sonur Nætur, svo eru
stundir dagsins hér kallaðar niðjar hennar. í þessu er fólgin
sú skoðun, að myrkrið hafi fætt af sér ljósið, smbr. skýr-
ingar við síðustu vísu.
undorn. Upprunalega merkingin virðist vera: millitími,
millimáltíð o: annaðhvort á milli dagmála og hádegis
(= miður morgun, kl. 9), eða milli hádegis og miðaftans
(= nón, kl. 3). Under- smbr. latn. inter (Falk í Arkiv V,
116—17). 1 íslenzku virðist síðari merkingin vera eldri, eftir
örnefninu Undornfell að dæma (sjá ritgerð Björns M. Ólsens:
Et islandsk stedsnavn, Aarb. 1881, 38—45), og eftir þeirri
merkingu, sem orðið hefur enn í norskum og józkum mál-
lýzkum. Sú merking á líka bezt við hér, þar sem undorn
er sett á milli miðdegis og aftans, en það bendir aftur til
þess, að þessi vísa sé ekki miklu yngri en 1000. Því að í engil-
saxnesku útrýmdi latneska orðið nón (= hora nona) undern
i merkingunni kl. 3, og þá varð merkingin kl. 9 einráð.
Petta fengu Islendingar svo með öðru ensku kirkjumáli,
sennilega snemma á 11. öld.
árum at telja: til þess að telja (tímann) eftir (í) árum.
Smbr. Vfþrm. 25:
ný ok nið
skópu nýt regin
öldum at ártali.
Máninn er kallaður ártali (Alvíssmál 14). Auðvitað lýtur
þetta siðasta visuorð fremur að því, að goðin settu sól og
mána fastar brautir, en að heitum þeim, sem þau gáfu
stundum dagsins.
7. VÍsa.
Iðavöllr. Múllenhoff setti þetta i samband við íð eða iða
(o: vera á hreifingu), og væri það þá dregið af hinni si-
feldu starfsemi Ása. Bugge telur fyrra hluta nafnsins vera
= Eden, og hugmyndina um gullaldur goðanna kristna