Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Page 74

(54
VÖLUSPÁ
að tvær lífsskoðanir eiga ítök í honum, verða slíkar »mót-
sagnir« sem þessi auðskildar og gera kvæðið auðugra. Hvað
var höfundur Völuspár? Að vísu maður, sem ráðið hafði
rök tilverunnar við ijósglætu af kristnum hugmyndum, sem
skilið hafði hinar ægilegu alleiðingar eiðrofa og siðferðilegrar
spillingar, en um leið maður, sem alinn var upp í heiðnum
sið, með bjarmann af víkingaöldinni yfir æsku sinni. Lýsing
ragnaraka sýnir, að hann dáist að hinni vonlausu baráttu
goðanna og gæti vist illa sætt sig við, að þau léti leiða sig
sem lömb til slátrunar. Hvað er hér um að velja? Tveir
koslir, og báðir illir. Annaðhvort eiðrof eða bráð tortíming.
Þór vinnur ódæðið, prunginn nxóði er afsökun hans (sálar-
fræðileg afsökun, innan að komin, alt annars eðlis en afsök-
unin, sem Snorri ber fram), og hann er aðdáanlegur meðan
hann vinnur það! Engin vísa er annar eins lykill að sálar-
lifi skáldsins sem þessi.
jregn, fréttir.
á gengusk eiðar, smbr. ganga á sæltir, gengið var á eiða,
eiðar voiu fótum troðnir.
eiðar, orð, sœri, íxxál ixxeginlig: alt er þetta sama. En það
er ekki endurlekning til eyðufvllingar. Einmitt með henni
sýnir skáldið, hvilika áherzlu hann leggur á þetla atriði: hér
eru aldahvörfin. Smbr. 65. v.
á rneðal fóru = höfðu farið milli jötunsins (smiðsins) og
goðanna.
21—26. vísan er torskildasti hluti Völuspár, og verður þar
mest að geta í eyðurnar. Engin skýring þeirra mun nokkru
sinni fram koma, sem verði ekki vefengd. Eg hallast hér í
aðalatriðum að skilningi Miillenhoffs, eins og flestir hafa
gert, og skal nú færa fram helztu rök, sem til þess liggja.
Gullveig er sama og Heiðr. Hún er Vanaættar. Hún kem-
ur til Valhallar, Æsir vega hana og brenna, en hún rísjafn-
óðum upp aftur og heldur áfram seiðstarfi sínu. Ut af þess-
um atburðum dregur til ófriðar með Ásum og Vönum.
Æsir fara halloka, en sæta þó ekki hörðum kostum, heldur
verður úr eins konar bandalag. í 24. v. er sagt frá styrjöld-
inni, en þegar í næstu visu er Vanadisin Freyja orðin ein af
Ásynjum, og geta Æsir ekki án hennar verið.
Gixllveig er vafalaust nafn, sem skáldið hefur búið til, og
ekki út i bláinn. Það kann að vera djarft að álíta hana
ímynd gullsins og áhrifa þess, en ef hún á að þýða eitthvað,
í