Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Page 109

52. v.
SIÍÝRINGAR
99
ildameðferð, þar sem úr svo vöndu var að ráða. En því
'síður má sveigja efni Völuspár eftir ályktunum hans.
sviga lœ, grand viðar = eldur.
skínn af sverði sól valtíva. Af skýringum þessara visuorða
finst mér að eins tvær þess verðar að geta þeirra. Finnur
Jónsson skoðar valtíva eignarf. eint., og sé átt við Surt
(valtívi, hermannskenning); sól skín af sverði hans. Þetta
fer mjög nærri skilningi Snorra: »sverð hans er gott mjök;
af þvi skinn bjartara en af sólu«. En Björn M. Ólsen (sem
talar um ýmsar eldri skýringar, Arkiv XXX, 152—53) finnur
það að þessari skýringu, að valtívar sé annars jafnan fleir-
töluorð og haft um goð (jafnvel í Völuspá sjálfri, 62. v.),
en geti ekki átt við jötna. Sjálfur skýrir hann: sólin
skín á sverð goðafylkingarinnar: »et levende billede af den
samlede gudehær med dragne sværd, som solen for sidste
gang beskinner«. Hann nefnir ýmis dæmi þess, að vopn eða
verkfæri fleiri manna sé táknuð með eintöluorði. Sam-
kvæmt þessu lýsir vísan bæði öllum her jötna og goðahern-
um. En um þetta verð ég að efast, svo laðandi sem skýr-
ingin er að sumu leyti við fyrsta álit. Flugið 1 lýsingunni
ber með sér, að i þessari visu, eins og tveim þeim siðustu,
er enn lýst framsókn óvinaflokks; visan hlýtur öll að vera
um Surt og ferð hans.
Surtur berst við Frey í ragnarökum. En Freyr er vopn-
laus, því að hann hafði selt sverð sitt til þess að fá Gerðar
(Lokasenna 42. v.). Snorri segir, að því bafi Freyr drepið
Belja með hjartarhorni (Gylfag. k. 36). Þessa sögu þekkir höf-
undur Völuspár, því að hann kallar Frey einmitt bana Belja
(sjá næstu vísu). Af þessu má ráða, að hann hafi líka þekt
söguna um sverðgjöfina. Nú væri það markleysa ein, að
Freyr hefði að eins gefið Skírni skósveini sínum sverðið.
Auðvitað hefur það komist i jötnahendur, og áhrifamest
verður sagan, ef það er einmitt sverð Freys, sem Surtur ber
gegn honum í ragnarökum (Neckel, Dichtungen vom Welt-
untergang). Vera má, að til hafi verið sú saga um Frey
(sem algeng er í æfintýrakendum sögum), að ekki biti hann
nema þetta eina sverð. Með þessum skilningi verður alt
Ijóst: Surtur kemur, með eld í annari hendi, en i hinni hið
skínandi sverð, sem hann hafði fengið frá guðunum sjálfum
(valtíva má vera hvort sem vill, eintala eða fleirtala). Ef nú
Gerður Gymisdóttir er ein hinna þriggja þursa meyja, sem