Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Page 116

106
VÖLUSPA
ráð fyrir þeim konungi, sem gjör er frá sagt í næstu vísu,
og má það vel vera. En sennilegra er það þó, að orðið sé
hér í hinni yngri og óákveðnari merkingu: menn, mannfólk.
um aldrdnga, um eilífð, æfinlega (smbr. Vfþrm. 16).
ynðis njóta, sælu þessari er ekki nánar lýst, og getur hún
þvi eftir orðunum verið hvort sem vill í samræmi við
heiðnar hugmyndir eða kristnar.
65. vísa.
regindómr, venjulega skilið: hinn mikli dómur, dómsdagur.
Hinn ríki er þá Kristur, sem kemur í skýjum himins að
dæma lifendur og dauða. Enginn skýrandi mun nú framar
bera brigður á, að kristnar hugmyndir hafi vakað fyrir þeim,
sem orti visuna. En hafi það verið höfundur Völuspár (og
sjálfsagt er að gera ráð fyrir þvi, meðan ekki koma gild rök
á móti), verður að álíta, að hann hafi a. m. k. lagað hinar
kristnu hugmyndir svo í hendi sér, að þær bryti ekki beint
bág við það, sem á undan er komið í kvæðinu. Nú eru
ragnarök um garð gengin. Þau eru dómsdagur Völuspár.
Siðan hefur verið lý’-st bölvana og fullsælum heimi. Hvert
erindi á nýr dómsdagur til slíks heims? Samkvæmt þessum
skilningi er regm- ekki annað en áherzlu-forskeyti. En hefur
höfundi Völuspár ekki verið orðið altof ljóst í frummerk-
ingu sinni: goð, til þess að hann notaði það svo? Miklu
fremur verður að snúa við blaðinu, telja dóm viðskeyti, en
leggja aðalmerkinguna í regin. Orðið er þá myndað eins og
konungdómr, jarldómr, goðdómr, biskupsdómr. Hinn al-
valdi kemur til þess að taka við regindómi sínum, o: því
riki, sem guðsmáttur hans opnar honum. Með þessum skiln-
ingiJ) er vísan í fylsta samræmi við lífsskoðun Völuspár, eins
og ég mun síðar skýra.
1) Olrik (Ragnarok I, 283) er eini skýrandi, svo aö ég viti, sem hefur
bent á, að svo megi skilja. Peim, sem efast um, að orð með dómr sem
viðskeyti geti verið svo gömul i tungunni (o: eldri en 1000), vildi ég
visa til merkilegrar smágreinar (ágrips af fyrirlestri) eftir Meissner:
Zum Wortschatz der Völuspá (Zs. f. d. Ph. 1911, 449 o. áfr.). M. telur
mál Völuspár bera svo mikinn svip klerkastils, að hún geti ekki verið
ort fyr en á fyrra hluta 11. aldar (og pá á íslandi). Fyrir utan regin-
dómr (sem hann skýrir líkt og hér hefur verið gert: höchste herr-
scherge’walt) nefnir hann liórdómr (45), sem kemur ekki fyrir í neinu
öðru fornkvæði, orð upp á ligr: hættligr, spakligr, meginligr, undrsam-