Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Síða 133

SKALDIÐ
123
einstöku atriðin meira og minna vafasöm. Mestu máli skiftir
svipurinn á kvæðinu og samhengið í heimsskoðun þess, eins
og þegar er bent á. En hvorttveggja verður helzt skilið með
þvi að gera sér sem ljósasta grein fyrir, hvernig kvæðið er
til orðið.
Hvenær er Hér að framan hefur því verið haldið fram, að
Völuspá ort? staða kvæðisins i bókmentunum bendi til þess,
að það sé ort um aldamótin 1000. Ef gætt er
stöðu þess í trúarhreifingum 10. aldar, ber að sama brunni.
Það er varla hugsanlegt, að kvæðið sé ort eftir fullnaðarsig-
ur kristninnar, en heldur ekki fyr en stórar öldur voru
teknar að risa af kristniboðinu. Finnur Jónsson hyggur
kristniboð Hákonar góða tilefni kvæðisins. En hin andlegu
áhrif þess kristniboðs virðast hafa verið of veik til þess að
slíkt kvæði sé sprottið upp úr þeim. Um kristniboð Ólafs
Tryggvasonar er öðru máli að gegna. Auk þess náði kristni-
boð Hákonar alls ekki til íslands, svo að ef kvæðið (af öðr-
um ástæðum) verður talið íslenzkt, bendir það enn til alda-
mótanna 1000. Annars verður hér jafnan erfitt að færa fram
gild rök, þar sem ágreiningurinn er um fáeina áratugi. En
sú skoðun stendur fastast, sem flestar líkur mæla með, en
fæstar á móti, og hjálpar bezt að skilja og skýra
kvæðið. En hér á eftir mun verða sýnt, að með þvi að
gera ráð fyrir, að Völuspá sé ort rétt fyrir 1000, opnast ný
leið til þess að gera grein fyrir, hvernig kvæðið er til orðið.
Hvar er 1 skýringunum hefur oft verið drepið á þessa
Völuspá ort? spurningu. í stuttu máli má segja, að Völuspá
sé það Eddukvæði, sem gildust rök verða færð
fyrir, að ort sé á íslandi. Með því er ekki sagt, að þau sé
örugg. Deila þeirra Finns Jónssonar og Björns M. ólsens um
heimkynni Eddukvæðanna (Tímarit 1894 og 1895) sýndi ljós-
lega, að auðveldara er að hrekja rök um slíkt efni en finna
jörðina«, og II. Péturs bréf 3, 10: »þá munu himnarnir með miklum
gný líða undir lok, frumefnin sundurleysast í brennandi hita, ogjörðin
og pau verk, sem á henni eru, upp brenna«. Um nýjan himin og nýja
jörð er talað í II. Péturs bréfl 3, 13 og Opinb. Jóh. 21, 1. Lýsing Gim-
lés, smbr. lýsingu hinnar nýju Jerúsalem í Opinb. 21. kap. Niðhöggr,
smbr. drekann í Opinb. 12, kap.