Árbók Háskóla Íslands - 02.02.1923, Side 144

134
VÖLUSPÁ
svo í hendur búinn, að hinn riki vildi taka sér þar bólfestu.
Þessi nýja útsýn gagntók hann. Hann hugsaði ekki né skildi:
hann sá, honum var sýnt. Hann varpaði ekki heiðninni frá
sér. Ef til vill hafði það bezta í henni aldrei verið honum
dýrmætara en eftir hina skilningslausu árás kristniboðans.
En með því umburðarlyndi, sem heiðnin hafði fram yíir
kristnina (og var eitt af því, sem olli falli hennar), tók hann
úr hinum nýja boðskap það, sem hann þurfti til þess að
geta fullkomnað lífsskoðun sína. Alt þetta gerðist í furðu
skjótri svipan, eins og títt er um trúarhvörf (sinnaskifti).
Þetta var í raun og veru trúarsigur: sundurklofin sál, sem
fann sannindin, er gátu gert hana heila, — en hann kom
um leið fram í skáldlegum innblæstri. Örlög heimsins birt-
ust honum í hverri myndinni af annari. En þessar myndir
og líkingar, sem gerðu tilveruna Ijósa fyrir hann, gera kvæði
hans myrkt fyrir oss nútíðarmenn — kvæðið, sem heillar
enn hugi manna, og er þó jafn ófullkomin mynd af sálar-
reynslu skáldsins og rastirnar í fjöruborðinu af brimróti
hafsins.
III.
Introile, nam et hic dii sunt.
Völuspá1) skýrir ekki með einu orði frá þvi, hvernig heim-
urinn og elztu ibúar hans, jötnar og goð, hafi til orðið. í
upphafi var ekkert nema Ginnungagap, hið mikla tóm. Pá
er næst sagt frá þvi, að Burs synir lyftu jörðinni úr sænum
og gerðu hana byggilega: skópu Miðgarð, mörkuðu brautir
himintungla og skipuðu tímatal.
Petta mikla stökk í frásögn kvæðisins mætti að vísu skýra
1) f þessum III. kafla reyni ég að segja frá lífsskoðun Völuspár á
þann hátt, að hver nútímamaður geti áttað sig á henni. Pað sé fjarri
mér að »leggja út af« Völuspá. Eg vildi ekki segja annað en það, sem
vakti fyrir skáldinu, og helzt segja það með svipuðum orðum og hann
myndi hafa 'notað, ef hann hefði ætlað að segja sömu sannindi á
nútíðarmáli. Samt verður aldrei komist hjá því að þetta verði eins og
þýðing á erlent mál, og þá um leið fölsun: traduttore traditore. Vér
notum hugtök, þar sem forfeðrum vorum var tamara að nota myndir.
Öll vor hugsun er gagnsýrð af griskri og hebreskri menningu, jafnvel
þar sem orðin eru söm og fyr. Hvað er t. d. guð nú og goð á 10. öld?
Vér komumst ekki hjá að nota orðið synd, sem er alkristið, o. s. frv.
— Auðvitað er þráður kvæðisins hér rakinn eftir »lagfærða textanum«.