Búfræðingurinn - 01.01.1944, Blaðsíða 37

B U F R Æ Ð I X G U R I N N
35
Korntegundir ]>ær, sem þroskast á himun norðiægari svæðum jarðar,
teljast til hins kalda veðurfars, vegna þess að þær ná fulium þroslta við
fremur lágan liita, misgóða veðráttu og að ýmsu afar misjöfn skilyrði.
J>essar tegundir eru: bugy, Jiafrar, rúgur og hveiti. Þær þurfa þó töluvert
'úlikt hitamagn, og önnur skilyrði eru ekki öll liin sömu. Hvað hitakröf-
urnar sncrtir, er liveitið kröfuhæst, því næst rúgurinn, svo liafrarnir, cn
ininnstar eru hitakröfur byggsins, en allar korntegundimar fjórar liafa
eina sameiginlega kröfu: timabundna og árstímaháða jarö'vinnslu og
sáðtima, er hentar lwerri tegund og afbrigði við náttúruskilgrði þau, sevt
hver jteirra er rivktuð við. Þetta stafar af þvi, að korntcgundirnar eru cin-
ærar e'ða tvíærar (vetrarrúgur, vetrarhveiti og vetrarhygg), og þari' ]>vi að
l>lægja og mylda jörðina fyrir hverja sáningu, sem er árlega framkvæmd i
nkuryrkjulöndum. ]>að er þess vegna óklcift að stunda kornframleiðslu
án þess að hafa fyrst og fremst tök á vinnslu jarðvegarins, og það á
þeim tima, sem hentar fyrir hverja korntegund og þann stað, scm hún er
ræktuð á.
Talið er, að jarðyrkja sé á hærra þroskastigi ]>ar, scnt kornyrkja
cr um liönd höfð, og lnin liefur numið land frá miðbaug jarðar og norður
fyrir hcimskautsbaug, )>ó mismunandi viðtæk. Þó hefur hcnni fylgt þa'ð,
sem öðrum nytjajurtum hefur siður fylgt, ]>. e. regla á ræktuu jarðar-
innar, eittlivert ákveðið sáðskipti. f norðlægum bj'ggðum Noregs hefur frá
ómuna tið verið rekin cinhvcr kornyrkja, þó að i smáum stíl hafi verið,
cn i þcim sömu hyggðarlögum sumum hverjum l>efur lnin lagzt niður
á vissu timaskeiði. Þar iiefur landlæg reynsla, sem kynslóðir hafa iðkað,
týnzt með kornyrkjunni. Kornræktin hefur verið á slikum stöðum og
raunar alls staðar mcnningarþáttur i lifi og starli þeirra, sem iðkuðu
ræktun jarðarinnar. Þá hefur á eftir orðið erfitt að hefja á ný þennan
þátt jarðyrkjunnar.
Þetta er sú saga, sem á íslandi hefur orðið, þó að ineð nokkuð öðrum
liætti sé. Vitað er mcð fullri vissu, að landnámsmenn ]>eir, sem tóku hér
liúsetu, gerðu tilraunir ineð kornyrkju, og hún var mcir og minna iðkuð
i ölluin landsfjórðungum um lengri eða skemmri tima, en lagðist niður
smám saman, þar sem skilyrði voru verst. Lengst var hún stunduð á
Suðurlandi, og þar leið liún undir lok í byrjun 15. aldar. Þannig lauk
þeim þætti i islenzkri ræktunarsögu. Við tók cinungis cinhæf notkun
náttúrulandsnytja, og þjóðinni sjálfri linignaði í verklegum efnuin. Þó
má cigi skilja orð min svo, að það hafi verið vegna þess, að koryrkjan
leið undir lok, hcldur er það einn þáttur af mörgum, scm var þó nokkurs
i gildi fyrir, að landsmcnn gætu liaft mjölmat úr eigin landi. Hið sama
gilti hér enn þá víðtækar en í lilýrri löndum, að erfitt reyudist að vekja
það fram til starfs og virkra framkvæmda, sem áður hafði verið iðkað.
Margháttaðar tilraunir hafa verið gerðar til að endurvekja kornyrkju
hcr á landi, en engar enn l>á borið ]>ann árangur, að hún hafi náð fótfestu
í islenzkum búnaðarframkvæmdum almennt. Að svo hefur farið, er ckki
þeim að kenna, sein liafizt liafa handa, heldur þvi, hvað skoðanir manna
hafa vcrið ósannar nm gagnscmi, framkvæind og fyrirkomulag kornyrkju
við islenzka staðliætti. Gömlu venjurnar liafa lialdið vclli og eigi þokað
fyrir nýjum aðferðum varðandi framleiðslu á kornmat.