Búfræðingurinn - 01.01.1944, Blaðsíða 82

80
B Ú F R /1-: Ð 1 X G
mcgi að mestu erlenrlan kornmat með því að framleiða liygg og
hafra og láta ekki alveg gulþroskast. — Getur hér túnrækt og
kornyrkja haldizt í hendur við meira alliliða fóðurframleiðslu
en fæst með grasrækt einni saman.
Þriðji kafli.
Grasfrærækt.
I. Sögulegt yfirlit.
Við venjulega túnrælít eru grastegundirnar ræk'taðar í samfélagi, og
er æskilegt, að sem minnst sé at' puntberandi fræstöngluni, svo að Iieyið
verði mjiikt og næringarríkt. Blaðríkt hey nokkurra tegunda af grösum
og graslendisbelgjurtum er takmark það, sem stefnL er að með góðri tún-
rækt. Framleiðsla á beyi krefst ckki iangs spretlutíma né mikils hita,
og vitað er. að bezt er að slá á þeim tírna, þegar næringarefnin eru sem
jöfnust í öllu grasinu. l’essu er öðruvísi háttað, þegar um framleiðslu
á grasfræi er að ræða. Þá er takmarkið að taka hverja tegund fullsprottna
með þroskuðu fræi og rækta liverja tegund eina sér eða 2 saman til fram-
leiðslu fræs. Er ]>á áriðandi, að grastegundirnar beri sem þéttastan p.unt
og liann sé snemma frammi, — skríði sem fyrst og jafnast —, svo að
sjálf frjóvgun og þroskun fræsins fari fram á hlýjasta tíma sumarsins.
það hefur eflaust verið Ijóst, áður en farið var að rækta erlent grasfræ
hér á landi, að íslenzk fóðurgrös gátu borið fullþroslcað l'ræ á fslandi,
]>ó að áraskipti væru nokkur að. Vitað er, að moösalli var notaður í flög
með nokkrum árangri, og fræ, einkum úr valllendisheyi, barst í ræktar-
lond með áburði. Ef moðsalli eða áburður undan skepnum, scmii fengu
síðslægju liey, Var borinn í flög til útgræðslu, lcom gras undan, og benti
]>að anðvitað til ])ess, að fræ, — nothæft fræ —, þroskaðist hér á landi.
En þctta var engin fræræld, heldur notkun þess, sem til féll frá hey-
gjöfinni. Þetta var lílca það, sem við gekkst í grasrækt nágrannalanda
vorra, Norðurlanda, á 18. og fyrri hluta lí). aldar, og þar mun notkun
moðsalla bafa verið algengari til túngræðslu en liér vegna akuryrkjunn-
ar. Hér á landi hefur þetta ekki haft nein teljandi áhrif vcgna þess, hve
litið var við jörðinni rótað, því að allt fram að aldamótum siðustu var
])aksléttuaðferðin rikjandi sem túnbótarframkvæmd.
Kétt eftir slðustu aldamót var farið að minnast á söfnun íslenzks
grasfræs, þó að ekki yrði mikið úr framkvæmdum. Arið 1903 lét hið ný-
stofnaða Rælctunarfélag Norðurlands safna grasfræi, en ekki er getið
árangurs. I tilraunum félagsins var notað islenzkt grasfræ, t. d. af snar-
íót, vingli og vallarsveifgrasi, sömuleiðis af erlendri tegund, Thimotc,
og með nokkrum árangri. Sömuleiðis var reynt íslenzkt. grasfræ í Gróðr-
arstöðinni i Reylcjavik á fyrstu starfsárum þar, t. d. af snarrót og blá-
sveifgrasi. En tilraunir gróðrastöðvanna hnigu ]>ó lítl að því að rann-
saka íslenzkar grastegundir eða frærækt af þeim, en ,var beint meira að
tilraunum með erlendar sáðgresistegundír til túnræktar. Aðgerðir, er
miðuðu að innfendri grasfrærækt, voru ekki tcknar til framkvæinda, þó
að hinar litlu tilraunir með alíslenzkar grasfrætegundir sýnclu, að unnt