Búfræðingurinn - 01.01.1944, Blaðsíða 56

54
B Ú V R Æ Ð I N G U R 1 N N
d) Nokkrir sjúkdómar.
Sjúkdómar á liöfrum eru ekki algengir liér á landi. Nakinn oij hulinn
liafrabrnni getur fylgt innflultu útsæði, og er ])ví rcttast að baða ]>að,
áður en l>vi er sáð, t. d. úr Tillantíni cða Germisani, sem hvort tveggja
hefur vcrið notað gegn þessum sjúkdómum. Fylgdi leiðarvísir hvcrj-
um pakka, meðan ]>essi lyf fengust l'rá Norðurlöndum. Við |>að að nota
drcifingaraðferðina ^fvonefndu, ]>ar sem upplausnin, t. d. Germisan,
ei' notuð, ]>arf 50—00 g af lyfinu til að sóttlireinsa 100 kg útsæðis, og
er þetta }>landað saman við 10—12 kg af vatni, dreift yfir og lirært í,
jafnóðum og vætt er. Þegar kornið er allt orðið vel hlautt, er ]>ví mokað
saman og byrgt með blautum pokum í nokkra tíma. Síðan er drcift úr
lcorninu og ]>að ]>urrkað, áður en ]>ví er sáð. Dilaveiki á höfrum verður
oft vart, þar sem land cr mjög þurrlent. Er fyrr gelíð, hvernig ber að
vinna á móti þcssum kvilla. Iín ef ekkert ef að gcrt, getur hann valdið
töluverðu tjóni. Ýmis afhrigði eru litið næm fyrir dílaveiki, t. d. Favorit-
hafrar, Þórshafrar, Perluhafrar og svo Voll-, Tilrum- og Tennahafrar.
Niðarhfifrar II eru mjög næmir fyrir þcssum kvilla, en þó munu gömlu
Niðarhafrarnir ekki vera eins næmir.
3. Rúgur.
Er axgras og axlögunin svipuð og á hyggi, smáöxin tviblóma. Að-
frjóvgun er venjuleg, því að oftast koma frjóknappar hlómanna út úr
axögnunum ótæmdir með öllu, og frjóvgun verður ekki inni i hlóminu,
áður en frjóknapparnir koma út, eins og hjá byggi. Til er bæði vetrar-
og vorrúgur, og hafa háðar tegundir verið reyndar á síðustu árum til
]>roskunar. Oft liefur vorrúgur náð töluverðum þroska með sáðtíma i
apríl, en cigi liefur liann vcrið eins árviss og vetrarrúgur. Vetrarrúgur
hefur oftast verið í tilraunum siðtin 1923 og oft náð allmiklum þrosku
og uppskcra orðið rúm 2000 kg af sæmilega ]>roskuðu rúgkorni af lia,
en svo hefur hún í slæmum sumrum orðið % þcssa. Þess er þó ekki að
vænta, að vctrarrúgurinn sé eins árviss og liafrar og bygg, en i öllum
góðum mcðalárum getur hann náð svo tniklum þroslta, að það svari
kostnaði að rækta hann. Fjórar tegundir af vetrarrúgi liafa aðallega
verið reyndar á Sámsstöðum: Refsum, Smestað, Þrændarúgur og vetrar-
rúgur frá Norður-Noregi. Allar hafa þær náð töluverðum þroska, en ]>ó
eliki þeirri kornþyngd, sem þær hafa í lieimalandi sínu, Noregi. Þrænda-
rúgur og vetrarrúgur frá Norður-Noregi liafa náð mcstri kornþyngd.
Rúgurinn þarf myldinn og vel unninn jarðveg, cn ekki mjög frjósam-
an. Iiann er því sérstaklega hæfur sem ræktunarjurt á sandjörð, enda er
liann mest ræktaður erlendis á léttum jarðvegi eins og sandjörð. En þó
að rúgurinn sé mcst ræktaður á sand- og sandkenndum jarðvegi, getur
liann cinnig náð þroska á venjulegri leirmóajörð, og þar hafa tilraun-
irnar verið gerðar. Vctrarrúgurinn ]>arf ekki mjög háan sumarliita, en
þurra veðráttu og líkist, hvað hitakröfur sncrtir, síðþroslcuðuin liöfrum.
Nokkrar athuganir hafa verið gerðar á sáðtíma fyrir vetrarrúg, og virð-
ist í flestum árum þurfa að sá lionum um miðjan júli, — síðari sáðtimar