Tímarit Máls og menningar - 01.12.1974, Page 136

Tímarit Máls og menningar
liann var hinn fuUkomni embættismaður
og auk þess slíkur persónuleiki, að hann
mótaði samtíð sína. Höf. rekur afskipti
biskups af handritasöfnun og málaleitun
lians um að fá stofnsetta prentsmiðju í
Skálholti, sem var synjað. I sambandi við
þetta ræðir höf. um einokun kirkjunnar á
prentlistinni hérlendis. Það var þó ekki
um fullkomna einokun að ræða, þar sem
prentaðar voru bækur í Kaupmannahöfn á
íslenzku og auk þess er notkun orðsins ein-
okun heldur villandi, þegar rætt er um
prentverk á 17. öld, frekar væri að tala um
réttindi til þess að reka prentsmiðju og
cins og höfundur telur réttilega var vafa-
samt að tvær prentsmiðjur gætu þrifizt hér
á 17. öld. Veraldleg verk voru afrituð og
einnig prentaðar guðsorðabækur, vegna
þess að prentaðar hækur voru dýrar og
góðir skrifarar höfðu nóg tóm til skrifta
t. d. að vetrinum. Fjallað er um Ragn-
heiðarmál í bókarlok og rekur höfundur
þau mál og er þarflaust að ræða það frek-
ar.
Höfundi hefur tekizt að rita greinargóða
skýrslu um ævi biskupsins, en honum hætt-
ir stundum til skrúðmælgi og skáldlegra
samlíkinga, og þó ekki svo mjög að spilli
heildarstíl bókarinnar. Það er góðra gjalda
vert að gefa út ævisögur, þótt nokkuð
skorti á að höfundar geti rakið ítarlega
æviferil manna á 114 blaðsíðum.
Siglaugur Brynleifsson.
LISTIN AÐ ELSKA
Þýzk-ameríski sálfræðingurinn og húman-
istinn Erich Fromm varð ekki fyrstur
manna til þess að þreyta huga sinn í átök-
um við ástina. Á öllum tímum hefur ástin
verið hugsandi mönnurn ásækið viðfangs-
efni og er það ekki undravert, þar sem hún
getur jafnt með sanni talizt aflvaki flestra
hryðjuverka sem snilldarverka þessa
heims.
Eitt dapurlegasta og sögufrægasta dæmi
þess hvemig þeim gat farnazt sem ætlaði
að kenna öðrum „listina að elska“, var út-
legðardómur rómverska skáldsins Ovidíus-
ar, sem rekinn var í ruddabæli eitt við
Svartahaf fyrir sömu viðleitni til að við-
lialda áhuga manna á þeirri tegund eilífð-
armála. sem öðrum er hampað fvrir á okk-
ar tíð.
Svo menn fari ekki bónleiðir til búðar,
er vissara að taka það fram cins og gert
var á baksíðu danskrar þýðingar þeirrar
bókar. sem hér er um fjallað, að Listin að
elska er ekki leiðbeining í hagnýtri nátt-
úrumennt til heimabrúks, heldur heiðarleg
tilraun sálkönnuðar og mannlífsþekkjara
til þess að kanna hvaða hreyfiöfl búa að
l>aki því margræða hugtaki, sem notað er
yfir ólíkasta atferli mannsins og afstöðu
hans til sjálfs sín og umheimsins í heild -
ástinni.1
Höfundur færist mikið í fang. I 124
síðna bók, sem fremur mætti kallast löng
ritgerð, tekur hann til meðferðar öll þau
mannleg tengsl og tilbrigði mannlegra til-
finninga, sem nútímamanninum er tamt að
kenna við ást. Hann stildar að vísu á stóru
í mörgum greinum, enda getur jafn víð-
tækt viðfangsefni tæpast lilotið aðra með'-
ferð í jafn lítilli bók. En höfundur raðar
efni sínu skipulega niður í meginkafla og
undirflokka, svo lesandi þarf síður að
velkjast um þvera og endilanga hókina, ef
hann vill hugga sig við eitthvert hálfgleymt
spakyrði eða treysta kunnáttu sína í fræð-
um þessum.
Eins og bókarheitið ber með sér, telur
Fromm að ástin sé list. Hæfileikinn til að
1 Erich Fromm: Listin að elska. Jón
Gunnarsson íslenzkaði. Mál og menning
1974. 124 bls.
262