Tímarit Máls og menningar - 01.09.1995, Blaðsíða 75

Jón Yngvi Jóhannsson
í ævintýraskóginum
Um textatengsl í Skilaboðaskjóðunni
Hvað leynist í ævintýraskóginum? Hvað er það sem aftur og aftur dregur
fólk, börn jafnt sem fullorðna, að sömu sögunum, sömu gömlu ævintýrun-
um? Er ævintýraskógurinn okkar innstu myrkur? Staðurinn þar sem við
leysum úr óvissunni um það hver við erum og byrjum að átta okkur á því
hver við viljum verða?1 Geyma gömul ævintýri og goðsögur einhverja lykla
að sálarlífi okkar og þróun þess?2
Ef til vill, en ævintýraskógurinn er ekki síður staður þar sem við uppgötv-
um okkur sem lesendur, hvað við lesum og hvernig. íbúar ævintýraskógarins
eru fyrst og fremst ævintýrin, textarnir sjálfir og tengslin þeirra á milli. En
auk þeirra og persóna þeirra eigum við þar heima, og stundum eru skilin milli
ævintýraskógarins og raunveruleikans utan hans ekki jafn skýr og ætla mætti.
Skilaboðaskjóðan eftir Þorvald Þorsteinsson er metatexti um þessa hug-
mynd; ævintýraskóginn sem í rúmast öll ævintýri og lesendur þeirra. Skila-
boðaskjóðan er póstmódern barnabók í þess orðs bestu merkingu,3 og
aðferðir hennar eru í samræmi við það. Hér verður gerð grein fyrir því
hvernig sögunni er komið á framfæri í innbyrðis samspili mynda og texta,
og samspili þeirra við aðra texta og ekki síst með hjálp óteljandi íbúa
ævintýraskógarins.
Aðferðin sem ég beiti er hvorki flókin né frumleg, ég ætla að lesa bókina
opnu fýrir opnu, og grafast fýrir um það jafnóðum hvernig hún virkar,
hvernig merkingin verður til, eða réttara sagt ákveðinn hluti hennar.4 Ég
mun einbeita mér að því sem lýtur að umfjöllun um frásagnir og ævintýri,
hliðarsögum sem varpa á einhvern hátt Ijósi á aðalsöguna og atvikum sem
spegla stærra samhengi hennar. Þá beini ég töluverðri athygli að textatengsl-
um, hvort sem er í mynd eða texta.
Heima hjá mömmu, opnur 1-3
Fyrstu orð bókarinnar gefa tóninn um textatengsl, vensl ævintýra og ævin-
týraskóginn sem eina heild:
TMM 1995:3
73