Tímarit Máls og menningar - 01.09.1995, Síða 129

sýnum og gæddur hetjulund, blíður og
kurteis við konur: minnir meira á óska-
draumaástarsagnaenkarlmenníslend-
ingasagna.
Úlfbrún forna er vel sköpuð persóna,
og Gunnhildur hálfsystir Korku fær líka
áhugaverða mynd á sig undir lok seinni
bókar þegar hún verður vitskert af stöð-
ugu ofbeldi eiginmannsins. Annars eru
aukapersónur yfirleitt einhliða mann-
gerðir eins og söguhetjur. Spennandi und-
antekning frá því eru persónur sem eiga
sér stoð í veruleikanum. Göngu- Hrólfur
fær að vísu lítinn lit, en eiginkona hans,
ffanska greifadóttirin Popea, sem Korka
kynnist í Danmörku, lífgar mikið upp á
sinn hluta sögunnar, bæði með persónu
sinni og forvitnilegri fortíð, og Torf-Einar
Orkneyjajarl verður líka minnisstæður.
Lesandi óskar þess eiginlega að Korka
hefði hitt fleira ffægt fólk á ferðum sínum.
Allt er sem sýnist
Sögumaður bókanna er alvitur og sér í
huga ýmissa persóna annarra en Korku og
Atla: til dæmis Úlfbrúnar, Unu ambáttar á
Reykjavöllum, Þormóðs bróður Ada,
Gunnhildar, Viðars vinnumanns og jafh-
vel Gunnbjarnar, hins illa Vestfirðings.
Helsti galli bókanna er þó ekki vaklandi
sjónarhorn heldur hve einræðar persónur
eru. Þær eru alltaf nákvæmlega það sem
þær sýnast vera. Sama er með ffásögnina,
oftast er hún einföld og einræð rás at-
burða. Undantekning er áhrifamikið upp-
haf sögunnar, írska sögnin um
Shannon-fljót sem Mýrún móðir Korku
segir henni og börnunum á bænum og
verður eins og forspá um flóðið hræðilega
sem tekur þau skömmu seinna.
Þó að Vilborg hafi aflað sér heimilda
víða í íslenskum fornritum hefur hún
frásagnarhátt þeirra ekki að fyrirmynd.
Aðal þeirra er innri spenna, samfélags-
leg og heimspekileg; þær bestu eru tví-
ræðar, hafa íroníska dýpt sem veldur því
að menn geta endalaust rætt boðskap
þeirra og tilgang. f sögu Korku er búin
til spenna með því að láta rúnirnar boða
skelfilega atburði. Það tekst í fyrsta sinn,
en í annað sinn er lesanda orðið ljóst að
allt stefnir að góðum endi fyrir sögu-
hetju og tekur ekki mark á illspánni.
Sagan er orðin fyrirsjáanleg.
Höfundur dregur of eindregið taum
söguhetju sinnar til að sagan nái þeirri
samfélagslegu dýpt sem lagt er upp til.
Gott dæmi um það eru örlög Hrafnhild-
ar litlu, „dóttur“ hálfsystranna. Vandséð
er þegar sagan er öll hvers vegna hún
„Má ekki deyja“ eins og Korka leggur
svo mikla áherslu á (Við, 75). Hún lifir
sannarlega ekki sjálfri sér til gleði og
engum til gagns nema Korku.
Það er engin tvöfeldni í frásögninni,
enginn efi eða sársaukafullt val milli
tveggja kosta. Formlega er sagan af Korku
sambærileg við vel gerðar ævintýrasögur
fýrir unglinga, en efnislega brýtur hún
blað í unglingabókaskrifum hér á landi. Þá
á ég bæði við fróðleikinn um samfélag
manna hér á landi og í grannlöndunum á
víkingaöld en þó einkum raunsæilegar
lýsingar á ofbeldi og ástarlífi, án yfir-
breiðslu og mærðar. Hvörfin í Við Urðar-
brunn, þegar Korku er nauðgað og hún
myrðir kvalara sinn, eru líka hvörf í ís-
lenskum unglingabókum. Viðmið þeirra
hafa breyst óafturkallanlega.
Víkingaöld Korku er ekki að öllu leyti
liðin. Enn er stúlkum nauðgað, enn ger-
ist það víða um heim að stúlkum er
refsað fyrir ástir utan hjónabands, ég
tala nú ekki um ef þær taka niður fyrir
sig, enn eru konur beittar viðbjóðslegu
ofbeldi í hjónabandi eins og Gunnhild-
ur. Þetta er harður sannleikur sem tími
var kominn til að segja frá í unglinga-
bók. Með því að flytja sögusviðið aftur
um þúsund ár geta lesendur fræðst um
leið og þeir njóta sögunnar sem afþrey-
ingarefnis og hugsað svo um það á eftir
að hve miklu leyti hún skírskoti til veru-
leika þeirra.
Silja Aðalsteinsdóttir
TMM 1995:3
127