Tímarit Máls og menningar - 01.09.1995, Blaðsíða 122

þeirra á jörðu. Hamingjan sem maður-
inn sækist eftir býr ekki í því sem er fyrir
utan hann og ofan, heldur í vináttusam-
bandinu, hjónabandinu eða fjölskyld-
unni. Ástin er ekíd nauðsynlega
spegilmynd þeirrar ástar sem maðurinn
ber til guðdómsins. Hún er ekki
kosmískt afl líkt og sú nýplatóníska ást
sem Pico della Mirandola eða Ficino sáu
að verki í alheiminum. Hún er ekki
myndhverfing fyrir samband dulspek-
ingsins við hið yfirskilvitlega. Hún er
tilfinning sem tengir saman tvo einstak-
linga hér og nú og á sér enga samsvörun
hvorki á himni né jörðu. Hinn elskaði er
einstakur og ekkert getur komið í stað-
inn fyrir hann. Ástin sem er borin til
hans er sú jarðneska fýlling sem gerir
lífið þess virði að lifa því. En um leið og
þessi eining brotnar. Um leið og ástvin-
urinn fellur frá, hinn elskaði hættir að
elska, fjölskyldan sundrast eða vinurinn
hverfur á braut er þetta hverfur sú merk-
ing sem þeir mynduðu. Öfugt við hinn
yfirskilvitlega heim er sá jarðneski aldrei
eUífur. Sá heimur sem grundvallast á því
að hamingjan felist í ástarsambandinu
eða samvistum fólks innan vébanda fjöl-
skyldunnar getur þá og þegar orðið að
engu. Til að halda honum við verður
einstaklingurinn að taka þátt í flóknu
ferli þar sem sjálfskönnun (Af hverju
yfirgefur hann/hún/pabbi/mamma
mig? Af hverju er ég ekki elskaður þegar
ég elska?) og stöðug rýni í viðbrögð og
gerðir annarra móta líf hans. Því ákafari
sem þessi þrá eftir hamingjunni verður,
því öfgafyllri verða tilrauninar til að
halda henni við. Þessar öfgar birtust
þegar hjá fyrstu bókmenntahetjunni
sem setti allt sitt traust á eina mann-
eskju, eina konu, og féll frekar fyrir eig-
in hendi en að lifa lífinu án hennar.
Werther Goethes brennur upp í ást
sinni á Lotte. Lífið án hennar er smækk-
uð mynd af dómsdegi. Hin horfna ein-
ing ástvina eða barns og foreldra verður
aldrei aftur bætt. Hverfi þetta samband,
er tilgangur lífsins horfinn. Það er að
engu meir að hverfa.
Þessi horfna eining er helsta við-
fangsefni skáldsögu Vigdísar Gríms-
dóttur, Grandavegur 7. Einfríður,
aðalsöguhetja hennar og sögumaður
segir frá lífi sínu og þeirra sem henni
standa næst, einnig þeirra sem dánir
eru, út frá sjónarhóli þess sem hefur
misst þessa einingu og stendur á þrösk-
uldi nýs sáttmála, nýs lífs sem tekur við
því gamla. Bókin hefst á lýsingu á missi.
Hundur Einfríðar, einn besti vinur
hennar, verður undir bíl og er étinn upp
til agna af máfum, nánast á augabragði.
Það er ekkert eftir af honum nema
beinagrindin. Þegar hún jarðsetur hann
að kvöldi hefur allt breyst. Hún sjálf
hefur fundið vin, kærasta sem hún vill
eyða með lífinu, og hin brotna eining
fjölskyldu hennar er aftur heil. Þótt þessi
eini dagur væri „fyrir sjö árum“ (sem
miðast við útgáfuár bókarinnar 1994)
skiptir tíminn sem líður á milli hans og
ritunartímans harla lidu máli fýrir sögu-
manninn. Þess er getið að ein af persón-
um sögunnar, Skáldið, hafi á þessum
tíma sent ffá sér skáldsöguna sem hann
er að rita um Grandaveg 7 og að Einfríð-
ur hafi farið til útlanda í millitíðinni (bls.
69) en frásögnin er að öðru leyti bundin
við þennan eina dag (þegar Einffíður
var sjö sinnum sjö = 14 ára gömul) og
það sem borið hafði við fr am að honum.
Þetta er ekki ffásögn af þeirri hamingju
sem vinátta Einfríðar og Harðar virðist
ætla að færa þeim í sögulok. Þetta er saga
af tíma þegar einingin brotnaði og Ein-
fríður og bróðir hennar reyndu að seiða
hana aftur inn í líf sitt með öllum ráð-
um. Þetta er saga af næstum því örvænt-
ingarfullum tilraunum barna til að gera
heim sinn aftur heilan.
Brothætt öryggi
Þannig er hvarf hundsins og snögg um-
breyting hans í fægða beinagrind tákn-
\
120
TMM 1995:3