Tímarit Máls og menningar - 01.09.1995, Blaðsíða 128

nacli? Hvernig er það sem þið auðgist?
Þið farið ránshendi um annarra lönd,
stelið uppskeru fólksins og hneppið það
í þrældóm. Þið lítið niður á þá sem skapa
ríkidæmi ykkar með vinnu sinni og af-
neitið lausaleikskrógunum. Þið berið þá
jafnvel út þegar hart er í ári og það snertir
ykkur ekki þótt útburðir af ykkar eigin
holdi og blóði gangi aftur og væli hverja
nótt í eyru mæðra sinna. /. . ./ æra og
heiður, hvað er það í ykkar augum?“
Fræðslan verður ómarkvissari og um-
hverfið óljósara þegar kemur til útlanda.
Heiðabær vill ekki lifna almennilega
þrátt fyrir góðar tilraunir, ekki heldur
Suðureyjar. Ekki er farið út í tungumála-
mun á ferðalögum Korku, nema hún
talar vitanlega gelísku þegar þörf krefur,
og mætti alveg skreyta söguna með fleiri
orðum úr því máli. Sagan verður satt að
segja öll yfirborðslegri þegar íyrsta hlut-
anum heima á íslandi sleppir, og það
held ég að stafi af því að Vilborg nýtur
þess betur að lýsa raunsæilegum atburð-
um en æsilegum ævintýrum, þau vilja
verða svolítið flöt og endaslepp en
hversdagslífið rís á móti.
Völvan og víkingurinn
Korka er sjáandi, völva, það er sérkenni
hennar og markar henni stöðu í sam-
félagi sögunnar. Vegna dulrænna hæfi-
leika sinna er hún bæði utangarðsmað-
ur og manneskja með vald sem margir
óttast. Eins og gríska starfssystirin
Kassandra verður Korka fýrir því að sjá
fyrir voveiflega atburði sem menn vilja
ekki trúa, og einu sinni er líf hennar í
hættu vegna þess. En offast nær er hún í
umhverfi sem tekur kunnáttu hennar
eins og eðlilegum hlut, virðir hana og
leggur trúnað á spár hennar.
Auk rúnafræða kennir Úlfbrún henni
grasalækningar sem kemur sér oft vel.
Með þessa hæfileika Korku er yfirleitt vel
farið í sögunni, fyrir henni eru þeir sjálf-
sagðir og þá urn leið fyrir lesandanum.
Þó verður grasafræðin dálítið þreytandi
þegar fram í sækir og fer að minna á Þjóð
bjarnarins mikla og þann bálk allan.
Fyrir utan sérhæfileika sína er Korka
nokkuð dæmigerð aðalpersóna hetju-
sagna, einföld persóna, viljasterk svo af
ber, jafnvel persónugervingur einnar
ástríðu. Hún er ákaflega fögur hvar sem á
hana er litið, eins og kvenhetja í ástarsögu;
mest mál er borið í rauða hárið sem nær
henni niður í mitti. En Korka er aktíf hetja,
ólíkt kvenhetjum ástarsagna, hún tekur
málin í sínar hendur, er í karlmannshlut-
verki. Hún er alvarleg að eðlisfari (enda
ekki hlæjandi að því sem hún má þola),
ákaflega ábyrg og siðprúð. Ljós hennar í
lífinu er ffelsisþráin, allar athafnir hennar
beinast að henni, amk. lengi vel. En kynið
er henni til trafala, og eins og í ástarsögun-
um hlýtur leið Korku að settu marki að
liggja gegnum gimd eða ást karlmanns. Þó
að formið sé hetjusaga þarf hún á brögð-
um ástarsögunnar að halda til að dæmið
gangi upp. Hvörfin í lífi Korku verða þegar
karlmenn „sjá“ hana, fyrst Hallur, svo Atli.
Eftir að örlögin láta svartan hest Atla
Atlasonar ffá Suðureyjum slá Korku í rot
á höfundur í nokkrum vandræðum með
að segja okkur að sagan fjalli um eitthvað
annað en persónulega hamingjuvon
Korku. Ástin verður hreyfiafl sögunnar;
lesandi bíður þess eins að vita hvort þau
nái saman á forsendum Korku — bíður
þó ekki, því auðvitað er Korka löngu búin
að sjá allt saman fyrir í rúnunum.
Atli er stórbóndasonur frá Suður-
eyjum sem gekk í lið Göngu-Hrólfs sjö
árum áður en þau Korka hittust. Það
ætti því að vera illbrúanleg þjóðfélags-
gjá milli hans og ambáttarinnar; ef
hann velur hana útskúfar ættin hon-
um, og það finnst honum sárt: „Hvað
er ég án þeirra sem eru tengdir mér
blóðböndum?“ spyr hann (Norna, 24).
Þessi bönd slítur hann þó eftir að
Korka hefur beitt hann kynferðisleg-
um þvingunum eins og konurnar gera
í Lýsiströtu Aristófanesar. Atli er ein-
föld manngerð eins og Korka. Fríður
126
TMM 1995:3