Tímarit Máls og menningar


Tímarit Máls og menningar - 01.09.1995, Síða 118

Tímarit Máls og menningar - 01.09.1995, Síða 118
viðfangsefnis síns: hvað knýr hann tO að segja þessa sögu, hefur það áhrif á það hvað hann segir og — jafnvel — yfir hveiju þegir hann? Það eru ekki síst þessar spurningar sem skapa spennuna sem ber söguna uppi, og gera hana að gátu sem lesand- inn veltir lengi fyrir sér eftir að hann hefur lagt bókina fr á sér. Það mætti segja að þær spretti af listrænu bragði sem Pétur beitir hér og undirritaður man ekki eftir að hafa rekist á fyrr, þótt að vissu leyti megi sjá fyrirboða þess í fyrri verkum hans. í Sögunni allri, sem kom út fyrir tíu árum, eru t.d. tvær aðal- persónur: Andri Haraldsson, ungur upp- reisnarmaður með rithöfundadrauma, sem lesendum var kunnur úr fyrstu þrem- ur bókum Péturs, og svo ný en náskyld persóna, Guðmundur Andri Haraldsson, sem er nær höfundi í aldri og lifir í heimi sem svarar tíl raunveruleika mennta- manns á fertugsaldri í Reykjavík. Sögu- þræðirnir fléttast skemmtílega saman, svolítíð eins og tvö æviskeið sama ein- stakhngs: fortíð og nútíð, eða ef tO vOl fremur væntíngar og veruleOd. f nýju sögunni eru aðalpersónumar hka tvær, sögumaður og sögupersóna, og heita næstum sama nafhi, eins og í Sög- unni allri: Símon og Símon Flóki. En öfugt við hina hrærast þeir í sama heimi, búa meira að segja í sömu blokk. Þeir eru sys- trasynir en í sögulok kemur í ljós að þeir eiga einnig sama föður. Símon Flóki er sem sé ekki sonur hins vel ættaða og prúð- mannlega lögffæðings og góðborgara, Nikulásar Sverrissonar, heldur Tona, lög- legs föður Símonar sögumanns, en hann er drykkfeOdur bifvélavirki sem hefur átt erfitt með að fóta sig í lífinu. Þeir eru hálfbræður en líffræðilega jafh skyldir og bræður, því mæður þeirra eru eineggja tvíburar. Þó hafa þeir alist upp hvor í sinni fjölskyldu, eru jafh- aldrar og vita ekki að þeir eru samfeðra. Þeir eru því ekki eins og bræður, heldur í sérkennOegu sambandi, á vissan hátt nánara en er á milli bræðra, sem óhjá- kvæmOega mótast af ólíkri stöðu þeirra innan sömu fjölskyldu. Það mætti segja að samband sögumannsins við ffænda sinn beri fremur keim af draumórum barna, þegar þau ímynda sér hvernig það væri nú ef þau hefðu fæðst inn í aðra fjölskyldu. Þetta er algengur dagdraum- ur sem flest okkar muna vafalítið effir að hafa gælt við. Raunar ber hann uppi mörg ævintýri og bókmenntaverk, t.d. Prinsinn og betlarann effir Mark Twain. Gott ef það sem býr undir slíkum draum- um, þ.e. þrá effir einhverju öðru en það sem maður hefur eða er, sé ekki einn af helstu aflvökum bókmenntasköpunar og lesturs. Hvað sem því líður, þá er samband sögumanns Efstu daga við höf- uðpersónu sína af þessum toga spunnið. Það má því líta á Símon Flóka sem eins konar tilraunasjálf Símonar sögu- manns, — tOraunasjálf sem þó er í þeirri einkennilegu stöðu að búa í næstu íbúð. Raunar á þetta aðeins við samband sögumannsins við Flóka, því ekkert kem- ur ffam sem upplýsir lesandann um við- horf hins síðarnefhda til ffænda síns. Og þar er komið að því hvernig þessi nýstár- lega ffásagnartækni gefur sögunni sér- stakan blæ: sagan öU er ekki nema hálf. Sögumaðurinn hefur klippt burt nánast allt sem viðkemur þeim tdfinningum sem lesandinn gætí átt von á að finna hjá hon- um: sársaukann sem hlýtur að hafa sprott- ið af því hvað kjör hans og ffænda hans voru óhk í æsku, fatæktarbasl og óregla hjá Minnu og Tona en velmegun, menning og mannvirðing á heimili Nikulásar og Oktavíu. Sársauki sem ekki þarf að hafa verið minni þó þessi heiðurshjón hafi ávaOt sýnt skyldfólki sínu hið mesta örlætí, og nánast tekið Minnu inn í hjónaband sitt (165). Þó örlar aðeins fyrir þessum þræði í þeim tOfinningaflóka sem sögumaður- inn er svo lítt gefinn fýrir að sýna en gera verður ráð fyrir að hann beri í brjósti. Það er þegar hann segir ff á því hvað það 116 TMM 1995:3
Síða 1
Síða 2
Síða 3
Síða 4
Síða 5
Síða 6
Síða 7
Síða 8
Síða 9
Síða 10
Síða 11
Síða 12
Síða 13
Síða 14
Síða 15
Síða 16
Síða 17
Síða 18
Síða 19
Síða 20
Síða 21
Síða 22
Síða 23
Síða 24
Síða 25
Síða 26
Síða 27
Síða 28
Síða 29
Síða 30
Síða 31
Síða 32
Síða 33
Síða 34
Síða 35
Síða 36
Síða 37
Síða 38
Síða 39
Síða 40
Síða 41
Síða 42
Síða 43
Síða 44
Síða 45
Síða 46
Síða 47
Síða 48
Síða 49
Síða 50
Síða 51
Síða 52
Síða 53
Síða 54
Síða 55
Síða 56
Síða 57
Síða 58
Síða 59
Síða 60
Síða 61
Síða 62
Síða 63
Síða 64
Síða 65
Síða 66
Síða 67
Síða 68
Síða 69
Síða 70
Síða 71
Síða 72
Síða 73
Síða 74
Síða 75
Síða 76
Síða 77
Síða 78
Síða 79
Síða 80
Síða 81
Síða 82
Síða 83
Síða 84
Síða 85
Síða 86
Síða 87
Síða 88
Síða 89
Síða 90
Síða 91
Síða 92
Síða 93
Síða 94
Síða 95
Síða 96
Síða 97
Síða 98
Síða 99
Síða 100
Síða 101
Síða 102
Síða 103
Síða 104
Síða 105
Síða 106
Síða 107
Síða 108
Síða 109
Síða 110
Síða 111
Síða 112
Síða 113
Síða 114
Síða 115
Síða 116
Síða 117
Síða 118
Síða 119
Síða 120
Síða 121
Síða 122
Síða 123
Síða 124
Síða 125
Síða 126
Síða 127
Síða 128
Síða 129
Síða 130
Síða 131
Síða 132

x

Tímarit Máls og menningar

Beinleiðis leinki

Hvis du vil linke til denne avis/magasin, skal du bruge disse links:

Link til denne avis/magasin: Tímarit Máls og menningar
https://timarit.is/publication/1109

Link til dette eksemplar:

Link til denne side:

Link til denne artikel:

Venligst ikke link direkte til billeder eller PDfs på Timarit.is, da sådanne webadresser kan ændres uden advarsel. Brug venligst de angivne webadresser for at linke til sitet.