Gripla - 20.12.2006, Qupperneq 20

GRIPLA18
Egilssögu mjög svo of hið sama far sem Bjarni, en bætir miklu við ábendingar
hans um áhrif á söguna frá öðrum fornritum. Baldur gengur hreinlega til verks
og segir með öllu skilið við forna sannindatrú á sögu og kvæði. Hann skoðar
söguna sem bókmenntaverk eins og Bjarni og rekur á greinargóðan hátt tengsl
hennar við önnur íslensk rit, meðal annars við Heimskringlu sem hann telur
eldri en Egilssögu, en það hygg ég ugglaust rétt vera enda hef ég sjálfur haldið
því sama fram (Jónas Kristjánsson 1977, bls. 470–472). Einnig rekur hann
Höfuðlausnar-sagnirnar skilmerkilega. Odd Norland trúði að Höfuðlausn
væri „ósvikin“ og taldi hinar sagnirnar spunnar kringum Jórvíkurför Egils. En
nú var Jón Helgason búinn að færa Höfuðlausn til síðara hluta 12. aldar, og
þarf Baldur þá aðeins að hnykkja henni fáein ár nær í tímanum til að allt falli
í ljúfa löð. Sagan, kvæðin og lausavísurnar eru eitt samfellt skáldlegt bók-
menntaverk, samið af Snorra Sturlusyni á síðustu árum hans kringum 1240.
Baldur fer í gegnum kvæðin og vísurnar lið fyrir lið, og sér í sífellu áhrif frá
kveðskap af ýmsu tagi og frá ýmsum tímum.
Einn liðsmaður enn hefur bæst í hóp hörgabrjóta eftir að Baldur gaf út rit
sitt, en það er Torfi Tulinius, og ber einkum að nefna rit hans, Skáldið í skrift-
inni, sem út kom árið 2004. Torfi gengur í fótspor þeirra Bjarna og Baldurs, en
bætir mörgu við og fetar að ýmsu leyti nýjar slóðir. Eins og meistararnir skoð-
ar hann sögu og kveðskap sem eina skáldskaparlega heild. En þar sem Bjarni
leitar einkum áhrifa eða fyrirmynda til eldri íslenskra sagna, þá telur Torfi sig
finna fyrirmyndir í ýmsum erlendum söguritum, ekki síst í Biblíunni. Hér og
þar játar hann berum orðum trú sína á Bjarna Einarsson, svo sem eftirfarandi
tilvitnanir sýna:
„Niðurstöður Bjarna eru afrakstur mikillar vinnu og styðjast við yfirgrips-
mikla þekkingu hans á innbyrðis samhengi fornritanna, enda hafa þær koll-
varpað fyrri hugmyndum fræðimanna um afstöðu Egluhöfundar til heimilda
sinna. Það sem sagt verður hér á eftir byggir að miklu leyti á athugunum
Bjarna“ (bls. 236, eftirmálsgrein 10 við bls. 25).
Ljóst er að Torfi gerir ráð fyrir að allur kveðskapur Eglu sé frá ritunartíma
hennar og að líkindum verk söguhöfundar sjálfs. „Tekið er undir grundvallar-
hugmynd Bjarna Einarssonar um að kvæðið [þ.e. Sonatorrek] hafi verið ort á
13. öld,“ segir hann. „Hvort sem það var áður en sagan var samin eða ekki,
fellur hugsun Sonatorreks að heildarhugsun Egils sögu ...“ (bls. 115).