Gripla - 20.12.2006, Qupperneq 226

GRIPLA224
1 Ögmundur Helgason. „Glimt af de nordiske guder i Jón Árnasons folkesagn og eventyr.“
Folklore och folkkultur. Föredrag från den 24. etnolog- och folkloristkongressen i Reykjavík
10.–16. Augusti 1986. Redigerad av Jón Hnefill Aðalsteinsson. Reykjavík 1990, bls. 247–
255.
2 Ögmundur Helgason. „Upphaf að söfnun íslenzkra þjóðfræða fyrir áhrif frá Grimms-
bræðrum.“ Landsbókasafn Íslands. Árbók 1989. (1991), bls. 112–124.
3 Sjá Ögmundur Helgason. „Formáli“. Handritasafn Landsbókasafns. IV. aukabindi. Reykjavík
1996, bls. 7.
við Háskóla Íslands í þjóðfræði frá 1987 til 2005 er hann varð að láta af því
starfi vegna veikinda. Ótaldar eru hér rannsóknir hans á upphafi þjóðsagna-
söfnunar á Íslandi á 19. öld en um þau efni var hann öðrum mönnum fróðari.
Fátt hefur komið út af skrifum hans á því sviði en þó má nefna greinarnar:
Glimt af de nordiske guder i Jón Árnasons folkesagn og eventyr1 og Upphaf
að söfnun íslenzkra þjóðfræða fyrir áhrif frá Grimmsbræðrum.2
Ögmundur var ekki hraðvirkur en þeim mun vandvirkari og kostaði kapps
um að byggja ætíð á sem traustustum heimildum í rannsóknum sínum og
ekkert var honum hvimleiðara en subbuskapur í málfari. Í þeim efnum gerði
hann vægðarlausar kröfur til sjálfs sín. Til dæmis um hina miklu nákvæmni
hans má nefna útgáfu IV. aukabindis handritaskránna sem fyrr er getið. Þar
eyddi hann ómældum tíma í að finna rétta forsetningu með hverjum bæ og
stað, þá sem tíðkast hafði á tímum handritaskrifara.3
Land og saga voru Ögmundi alla tíð ákaflega hugleikin og lagði hann
gjarnan á sig langar ferðir um eyðibyggðir og afskekkta sögustaði til að
glöggva sig betur á öllum staðháttum og setja sig inn í kjör þess fólks sem þar
hafði búið á fyrri tíð. Fór hann þá tíðast gangandi og bar hratt yfir. Átti hann
margar slíkar ferðir um fjallbyggðir og fjallvegi í Skagafirði og nágrenni en
það fór ekki fram hjá neinum sem kynntist Ögmundi að átthagarnir í Skaga-
firði voru honum hjartfólgnir. Ótölulegar voru þær sögur sem hann kunni af
íbúum þess héraðs lífs og liðnum og sagði þann veg frá að atburðir og fólk
öðlaðist líf og litu. Hann lifði og hrærðist með því fólki og atburðum sem hann
skrifaði um og sagði frá og lagði sig eftir að miðla stíl og andblæ horfins tíma
í öllum frásögnum sínum frá gamalli tíð. Kristín Einarsdóttir þjóðfræðingur
gerir þessum einkennum í fari Ögmundar góð skil í minningarorðum um hann
í Slæðingi 2006. Þar lýsir hún kennsluháttum hans í Háskólanum svo:
Ögmundur var ólíkur öðrum kennurum, hann stóð ekki uppi við töflu,
eða við ræðupúlt og þuldi þaðan sín fræði yfir nemendum. Hann sat
við enda borðsins með nemendur sitjandi allan hringinn og talaði um
efnið. Stundum þótti Ögmundur fara út fyrir skráð námsefni og nem-