Skírnir - 01.04.1988, Blaðsíða 110

96
EYJOLFUR KJALAR EMILSSON
SKÍRNIR
stjórnmálalegu hlutverki, ekki hernaðarlegu, og því sé „allt talið um
gjöreyðingarhættu út í hött“.14 Gegni kjarnorkuvopn einhverju
stjórnmálalegu hlutverki, svo sem í þá veru að þrýsta á ríki á einn
eða annan hátt, þá er það einvörðungu vegna þess að notkun þeirra
í hernaði er talinn raunhæfur möguleiki. Annars væru þau vita
gagnslaus á stjórmálasviðinu.
En þegar sagt er að fælingin varðveiti friðinn, mun þó oftar átt
við annað: að það sé fælingunni að þakka að friður hefur haldist í
Evrópu nú um nokkra hríð. Að baki þeirri hugsun liggur svo
önnur, nefnilega sú að það sé fælingarstefnunni að þakka að Sovét-
menn hafa ekki lagt járngreipar sínar á Vestur-Evrópu og jafnvel
allan heiminn. (Sovétmenn hafa ugglaust sína eigin útgáfu af þessari
sömu hugsun: það sé kjarnorkuherstyrk Sovétríkjanna að þakka að
afturhaldsöflin hafa ekki brotið á bak aftur hin framsæknu ríki sós-
íalismans.) Illmögulegt er að sanna það eða afsanna að fælingar-
stefnan hafi stuðlað að friði. En segjum að svo sé og segjum að
stefnan hafi raunverulega haft áhrif í þá átt að koma í veg fyrir öll
alvarleg átök á milli austurs og vesturs. Segjum ennfremur að So-
vétríkin séu í raun eins slæm og hættuleg að öllu leyti og hatrömm-
ustu andstæðingar þeirra telja þau. Væru Vesturlönd þá ekki sið-
ferðilega skuldbundin eða hefðu að minnsta kosti fullan rétt til að
freista þess að fæla Sovétmenn frá öllum yfirgangi?
Ef til vill, ef fælingarstefnan væri algerlega óbrigðul. En það er
hún eðli sínu samkvæmt ekki eins og rakið var hér að ofan. Ástand-
inu sem skapaðist ef stefnunni yrði fylgt allt til enda verður ekki
líkt við neitt annað en helvíti. Helvíti er ekki kostur sem okkur
leyfist að vega og meta á móti öðrum kostum, jafnvel þótt hann
kunni að vera fremur ólíklegur: góður maður leggur ekki sál sína
undir í veðmáli við djöfulinn, jafnvel þótt líkurnar séu einn á móti
100 manninum í vil og jafnvel þótt hann forði sér og öðrum frá
áþján ef hann vinnur veðmálið. Því eigum við að hafna notkun
kjarnorkuvopna án skilyrða. I öðru lagi hefðum við glatað öllum
rétti til að halda fram siðferðilegum yfirburðum okkar sem sam-
kvæmt tilgátunni hlaut að vera réttlæting þess að við töldum rétt og
skylt að reyna fælingu. Því varla hefði það eitt að við myndum
njóta minni efnislegra gæða undir sovéskri stjórn réttlætt morð á
hundruðum milljóna saklausra manna.