Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2014, Page 11

10
lífið léttara að þurfa ekki að byrja frá grunni.24 Hreyfanleiki var töluverður
hjá landnámsmönnum. Sem dæmi mætti nefna Baldvin Helgason, föður
skáldkonunnar Undínu, eða Helgu Steinvarar Baldvinsdóttur (Freeman),
sem var móðir Walters J. Lindal, dómara og rithöfundar. Baldvin var
samferða Stephani G. Stephanssyni vestur árið 1873 og settist fyrst að í
Rosseau í ontario, svo í Garðar í Norður-Dakóta, dvaldist víðsvegar vest-
ur við Kyrrahaf en fór svo aftur í austur, til Mountain í Norður-Dakóta,
þá til Selkirk norðan við Winnipeg, svo til Minnesota, en á endanum aftur
vestur að Kyrrahafi og dó í oregon.25 Ef til vill var það þessi hreyfanleiki,
ásamt þjóðarvitund sem var ekki bundin við landamæri heimsálfunnar
Ameríku, sem varð til þess að allir Íslendingar sögðust búa í „Ameríku“
þótt flestir byggju í Kanada. Einnig getur hugsast að Ameríka hafi verið
andlegt ástand því allt frá upphafi evrópskrar umfjöllunar hefur „Ameríka“
vakið upp þjóðsagnakennda ímynd sæluríkisins (utopia) annars vegar en
martraðarinnar (dystopia) hins vegar.26
Í þessu þemahefti Ritsins rifjar Guðbergur Bergsson upp hvernig
Íslendingaslóðir birtust sem ævintýralegar goðsögur í íslenskum munn-
mælasögum á fjórða áratug tuttugustu aldar þegar búferlaflutningar til
Vesturheims höfðu lagst af í kjölfar fyrri heimstyrjaldar. Þá var það aðeins á
færi íslenskra presta og trúboða að fara vestur til Kanada og bjarga íslenskri
tungu og menningu. og það voru líka þeir einir sem gátu opinberað fyrir
heimalningum, sem sötruðu sítron og aðra góðdrykki á útihátíðum, þau
undur sem var að finna á Íslendingaslóðum og hvernig Vestur-Íslendingar
gátu sigrast á erfiðleikum fyrir kraftaverk. Guðbergur gerir grein fyrir því
hvernig Íslendingaslóðirnar sem ímyndunaraflið, jólablöðin og munnmæl-
in höfðu skapað reyndust vera þegar hann sjálfur fór þangað á seinni árum
og rakst þá á ýmsar skondnar tilfærslur sem höfðu orðið á Nýja Íslandi í
bland við óbreytileika.
En Nýja Íslandi var í upphafi ætlaður fjarlægari og ævintýralegri stað-
setning því árið 1860 kviknaði mikill áhugi á nýlendustofnun í Brasilíu
24 Þorsteinn Þ. Þorsteinsson, Saga Íslendinga í Vesturheimi, 3. bindi, bls. 155; Wilhelm
Kristjanson, The Icelandic People in Manitoba, bls. 152.
25 Þorsteinn Þ. Þorsteinsson, Saga Íslendinga í Vesturheimi, 1. bindi, bls. 202–212;
Benjamín Kristjánsson, Vestur-íslenzkar æviskrár, 4. bindi, Akureyri: Bókaforlag
odds Björnssonar, 1972, bls. 112–113, 62–63.
26 Sjá t.d. J. Martin Evans, America: The View from Europe, New York og London:
W.W. Norton, 1979; Gudrun Björk Gudsteins, „New Iceland: A Gateway to the
New World“, TransCanadiana: Polish Journal of Canadian Studies 2 (2009), bls.
27–39.
GUðRÚN BJöRK, ÚLFAR oG BJöRN