Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2014, Síða 18

17
í kreppunni til að geta borgað fyrir farið. „Allt kostar þetta peninga“, var
sagt. ætli íslensk alþýða hafi verið snauðari en fólkið sem yfirgaf landið
fyrir einni öld? Hafði fólk ekki lengur efni á þeirri nauðsyn að flýja harð-
ræði? Er flóttafólk allra tíma auðugasti hluti snauðra og sárfátækir geta
sig hvergi hreyft þótt nauðsynin þeirra sé meiri? Á þessum kreppuárum,
þegar umræður um Vestur-Íslendinga stóðu hæst og hreyfðu við draum-
órum gátu engir farið til Kanada nema prestar á vegum kirkjunnar. Sagt
var að þeir færu á Íslendingaslóðir til þess að halda þar við tungunni og
íslenskri menningu sem stóð höllum fæti í framandi landi. Aðeins prestar
voru færir um slíkt, fulltrúar Íslands. Aðrir urðu að láta sér nægja að lesa
frásagnir þeirra eða smásögur skálda fyrri tíma um harða baráttu landnem-
anna við óblíð náttúruöfl, fannfergi, óargadýr og frostið sem reiðmenn
lentu stundum í og urðu þá að fórna reiðskjótanum, rífa innan úr honum
og skríða sér til bjargar í skjólið þar sem innyflin höfðu verið. Síðan gerð-
ist kraftaverk trúarinnar. Þeir vöknuðu næsta morgun hvorki með kal á
fingrum né fótum og skriðu út úr kviðnum og fóru með morgunbænina:
„Nú er ég klæddur og kominn á ról, Kristur Jesús veri mitt skjól …“ Þá
mætti þeim birta, blítt veður og sólskin. Það glampaði á hreint hjarnið
sem varð að silfri eins og í álfasögum. Að morgunbæn lokinni var gengið
á snjóþrúgum frá rifjahylki hestsins og haldið til veiða á Winnipegvatni og
fiskinum þar var mokað undan ísnum.
Varla var hægt að hugsa sér neitt fegurra og göfugra í mannheimi.
Lesandinn sá þetta fyrir sér: frosið vatn og sannar hetjur af íslenskum ættum
bora með risabor í gegnum íshelluna og renna netum niður um gatið.
Enginn ímyndaði sér að slíkt væri hægt á öðrum stað en Íslendingaslóðum
í Winnipeg. Þetta var undravert og auðskilið að það sem er kallað undur
felst í því sem er ómögulegt en samt gert. Svona er kraftaverkið.
Aðeins í Vesturheimi varð til veruleiki æðri skynjunar. Hann rann
saman við þann lítilfjörlega sem sést með berum augum á heimaslóðum.
Svo þrátt fyrir kreppu voru þetta á sinn hátt unaðstímar. Varla er til meiri
munaður en að ljúga mátulega mikið að sjálfum sér, ímynda sér veruleika í
órafjarlægð frá veruleikanum.
Til að auðga óraunveruleikann voru útsendarar íslenskrar menningar,
prestar nýkomnir úr Vesturheimi, fengnir til að koma í fullum skrúða,
hempuklæddir á útisamkomur í kringum landið og halda setningarræðuna
og segja frá trúarlífi og velgengni manna í Vesturheimi. Heimalningarnir
sátu í brekkunum, hlustuðu frá sér numdir og sötruðu sítron og kjarna-
ÍSLENDINGASLÓðIR Í MUNNLEGRI GEYMD MEð TILFæRSLUM