Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2014, Page 84

83
Ágústa Edwald
Víðivellir við Íslendingafljót
Fornleifafræði vesturferða
Inngangur
Viðfangsefni fornleifarannsókna á vesturferðum og vesturförum snýr að
efnismenningu þeirra í víðum skilningi og tekur til fjölbreyttra þátta.
Fjölmörg fyrrum bæjarstæði Íslendinga í Kanada eru nú á yfirgefnum
jörðum og landspildum en fyrir utan hefðbundinn fornleifauppgröft eru
byggðaskipulag, verslunar- og landbúnaðarhættir og ýmiss konar verk-
menning þættir í sögu Íslendinga í Norður-Ameríku sem fornleifafræði-
legar aðferðir eru vel til þess fallnar að rannsaka. Útgefin verk um vest-
urferðir og vesturfara1 hafa að talsverðu leyti rakið stórsögu, oft með sömu
aðalpersónunum.2 Þessi stórsaga einkennist að miklum hluta af rómantík,
1 Talsvert af námsritgerðum við Háskóla Íslands hafa verið skrifaðar um vesturferðir
og vesturfara. Langmestur hluti þessara rannsókna hefur ekki verið gefinn út. Sjá
t.d. Sigfús Ingi Sigfússon, Engin er bót í annars böli: Athugun á fólksfjöldaþróun, ung-
barnadauða og vesturferðum úr Skagafirði á 19. öld, B.A. ritgerð, Háskóli Íslands,
2001; Snæbrá Krista Jónsdóttir, Þjóðerni í spegli fortíðar: Litið á sjálfsmynd Vestur-
Íslendinga, B.A. ritgerð, Háskóli Íslands, 2002; Helga ögmundardóttir, Ímyndir,
sjálfsmyndir og vald í samskiptum Indiána og Íslendinga í Vesturheimi 1875–1930, B.A.
ritgerð, Háskóli Íslands, 2002; Hildur Edda Einarsdóttir, Áhrif úr Vesturheimi á
lýðræði á Íslandi, B.A.ritgerð, Háskóli Íslands, 2005; Fjóla Guðjónsdóttir, Nú er hið
síðasta brostið band: Borgfirsk börn í Vesturheimsferðum, B.A. ritgerð, Háskóli Íslands,
2009; Sigurrós Björg Sigvaldadóttir, Hver vegur að heiman er vegurinn heim. Líf
innan tvíheima séð frá sjónarhorni vesturfaranna, B.A. ritgerð, Háskóli Íslands, 2009;
Ólafur Arnar Sveinsson, Sjálfstæði Nýja-Íslands. Sjálfstæðishugsun íslenskra innflytj-
enda í Ameríku á 19. öld, M.A. ritgerð, Háskóli Íslands, 2011.
2 Þorsteinn Þorsteinsson og Tryggvi J. oleson, Saga Íslendinga í Vesturheimi I–V,
Winnipeg og Reykjavík: Þjóðræknisfélag Íslendinga og Menningarsjóður, 1940–
1953; Wilhelm Kristjanson, The Icelandic People in Manitoba, Winnipeg: R.W.
Kristjanson, 1965; Walter J. Lindal, The Icelanders in Canada, ottawa: National
Publishers, 1967; Jonas Thor, Icelanders in North America. The First Settlers, Winni-
Ritið 1/2014, bls. 83–102