Ritið : tímarit Hugvísindastofnunar - 01.01.2014, Page 133

132
áhuga á Þingeyjarsýslu og öllu því sem þingeyskt er en talar sjaldan um
Ísland og Íslendinga sem heild enda var þjóðernisstefnan enn í mótun
þegar hann flutti vestur um haf. Meira að segja Benedikt á Auðnum taldi
sig heimalning „í orðsins fyllstu merkingu“.45
Unnur Benediktsdóttir Bjarklind var nýrómantískt skáld og í kvæðum
hennar kemur fram hin rómantíska þrá eftir að láta til sín taka, eftir frelsi
og nýjum lendum.46 En sem eiginkona, móðir og húsfreyja á Húsavík á
fyrrihluta 20. aldar voru möguleikar hennar til þess að láta æskudrauma
sína rætast ekki miklir. Þegar Unnur var ung komu fram róttækar hug-
myndir um frelsi kvenna hér á landi, m.a. í Þingeyjarþingi,47 en eins og
Sigríður Matthíasdóttir hefur lýst varð mæðrahyggjan rótgróin í við-
horfum til kvenna á fyrstu áratugum 20. aldar og hamlaði réttindabaráttu
þeirra.48 Þeirri skoðun hefur verið haldið fram að skáldkonan Hulda hafi
leitað sér að nýrri hugsjón – þegar æskudraumar hennar rættust ekki –
með því að upphefja sveitalífið, þjóðlega menningu og hefðbundin gildi.49
Sögumaður í smásögu hennar „Loftur Markússon“ vill eins og sögupers-
ónan „vinna þjóð sinni gagn, og standa vörð um ætt sína og óðal. […] Þessi
boðskapur gengur aftur í ýmsum myndum í flestum síðari sögum Huldu“.50
Þetta er sami boðskapur og ungmennafélagshreyfingin hélt að félögum
sínum: Íslandi allt. Guðni Elísson segir í grein um skáldskap Huldu að
kvæði hennar beri sömu áherslubreytingu vitni: „Lausn Huldu er að yrkja
garðinn sinn því að iðnin er æviskjól, eins og hún segir undir lok ljóðafer-
ils sins.“51 Guðni telur það staðreynd að hún hafi verið „í lokuðu búri alla
sína ævi og lærði, ef svo má að orði komast, að herma eftir röddu húseig-
enda“.52
En líklega má merkja breytingar í skáldskap Huldu frá þingeyskri nátt-
úru og þingeyskum arfi til hins samþjóðlega. Í endurminningum sínum
alhæfir hún um Íslendinga: „Íslendingar eru yfirleitt rólyndir menn og
gjörhugulir og öll þau ærsl og öfgar, sem tíðkazt hafa í suðlægari löndum
45 Sveinn Skorri Höskuldsson, Benedikt á Auðnum, bls. 554.
46 Guðni Elísson, „Líf er að vaka en ekki að dreyma“, bls. 72–82.
47 Gunnar Karlsson, Frelsisbarátta Suður-Þingeyinga og Jón á Gautlöndum, Reykjavík:
Hið íslenska bókmenntafélag, 1977, bls. 196–200.
48 Sigríður Matthíasdóttir, Hinn sanni Íslendingur, bls. 263–287, 294–315.
49 Guðrún Bjartmarsdóttir og Ragnhildur Richter, „Inngangur“, Hulda, Ljóð og laust
mál, Reykjavík: Bókmenntafræðistofnun Háskóla Íslands, 1990, bls. 96.
50 Guðrún Bjartmarsdóttir og Ragnhildur Richter, „Inngangur“, bls. 91.
51 Guðni Elísson, „Líf er að vaka en ekki að dreyma“, bls. 75.
52 Guðni Elísson, „Líf er að vaka en ekki að dreyma“, bls. 82.
úLfAR BRAGAson